Modern Nanays of Mindanao calls for Hakab Na registration

On and Offline: Globe takes lead in ensuring child safety

Children’s rights should be fought for and upheld both offline and online. As a strong advocate of child safety, Globe continues to spread the message about children’s rights in cyberspace, especially the increasing roles that the Internet and technology play in children’s lives.

Globe joined a panel of speakers for Children’s Rights and Business Principles (CRBP) Online Training Seminar organized by the Ateneo Human Rights Center (AHRC) last May, which aimed to build the capacity of top management on CRBP and deepen their knowledge on its relevance to their sector’s operations, and the use of online digital business platforms.

At the session, Miguel Bermundo, Globe Senior Manager for Sustainability Integration discussed the company's various programs and initiatives that help make information technology safe (#MakeITSafePH) for children, parents and caregivers who were impacted by changes in workplace policies during the pandemic, and its best practices to successfully adjust and pivot.

One of these efforts is the Digital Thumbprint Program (DTP) which teaches the youth about good digital citizenship and responsible online behavior.  From a series of offline workshops touching on Digital Insight, Digital Impact, Digital Ambition, and Digital Discernment, DTP is now being shared to the public through webinars and e-modules. It is also integrated into the Department of Education’s K-12 curriculum.

The company also joined the UNICEF-led SaferKidsPH initiative and Safer Internet Day which both raise awareness on pressing and emerging online sexual abuse and exploitation of children (OSAEC) cases. The 18th edition of Safer Internet Day called upon all stakeholders to join hands in making the internet a safer and better place for all, especially for children.

Likewise, Globe supports the ABS-CBN Foundation, Inc.’s Bantay Bata #163 Helpline which is free for all Globe and TM mobile phone users to make it easier for anyone to report child abuse during this quarantine period when children are at home most of the time.

“Internet connectivity has become increasingly accessible to minors. Globe endeavors to make the Internet safer for children, starting with digital awareness. As a company whose business is connecting many Filipinos to the internet, it is   imperative to keep our customers, particularly children, safe online,” said Yoly Crisanto, Chief Sustainability Officer and SVP for Corporate Communications at Globe.”

Globe and AHRC have previously worked together in the fight against child exploitation in cyberspace. Back in 2016, Globe was invited by UNICEF and AHRC to be its ally in building a child-friendly cyberspace together.

The partnership led to a study that helped determine how the principles of child rights can be integrated in the business principles of Globe to ensure that the company complies with international standards on online child protection and that its employees are informed properly about the laws related to this.

These initiatives by Globe represent its commitment to supporting the United Nations Sustainable Development Goals including UN SDG No. 4 to ensure inclusive and equitable quality education and promote lifelong learning opportunities for all, and UN SDG No. 9 to build resilient infrastructure, promote sustainable industrialization and foster innovation.

Feature: Former OFW: An entrepreneur in the making

Feature: Carlston Maglangit’s journey with ‘The Demon Who Prays’

CAGAYAN DE ORO CITY (PIA)--London, United Kingdom based Pegasus Elliot Mackenzie Publishers Ltd. published Carlston B. Maglangit’s “The Demon Who Prays” book, June 24.

“The book is a fictional narrative that reflects the pandemic and discovers how they recover from this virus,” said Maglangit, 32, a graduate of BS Technology Communications Management from the University of Science and Technology of Southern Philippines.

Maglangit currently works as the Marketing and Promotions head for the Department of Tourism (DOT)-10 based in Cagayan de Oro City.

The book, which was completed in September 2019, was conceptualized two years before the COVID-19 pandemic (2018) and is based on one of the stories Maglangit heard from his many travels as a DOT personnel.

"I was accused of starting this pandemic, a disease with no cure. I fell in love with the devil's offer to make me beautiful. In return, I offered him seven souls-a pact I was not completely ready for, because the seventh soul is the one I truly love, Miguel.

I broke that deal, and the devil was not happy about this. And then, he started to collect the souls himself, by spreading the disease that started in the town of Santa Filomena, a flesh-eating virus that gave its victims a glimpse of hell through unbearable pain. If one gives in, the devil is assured of the soul."

These are among the lines that can be read in the book.

“It was inspired from a true to life story of a possessed woman who claimed that all the men she had a relationship with mysteriously died,” said Maglangit.

He added that as he progressed writing “The Demon Who Prays,” he made several creative additions to the story making the book become now a reflection of the COVID-19 pandemic, the plot and the concept being of a contagion that threatens the wellbeing of its victims.

“The book bears the message of healing from the pandemic, forgiveness and accepting Jesus Christ, God as our savior, will help us recover from this life threatening situation,” the author said.

The healing journey

“It was a risk on my part to entrust my book through a different publisher but I was guided by something to keep on moving forward. I submitted the book through Pegasus last February 2020 and I received a reply in April 2020. Then I was put on a shortlist of authors for publishing,” said Maglangit.

Pegasus evaluated his book and signed a contract with him in May 2020. Maglangit worked on the book with Pegasus’ Production Department for almost a year.

The author said they finished the editing in April and he was transferred to the publicity department. On June 24, 2021, during the feast of St. John the Baptist, the book was released.

Maglangit said the book tells of soulful healing that will give the readers a glimpse of life behind our choices.

Encapsulating the story, Maglangit said the main character received the gift of beauty from the Demon for her to be beautiful but she sacrificed so many lives. “It’s a message that in life we receive blessings that destroy a part of a person, sometimes the people around them, the community and maybe the world, blessings that destroy life in many different ways,” he added.

Maglangit also likens these ‘blessings’ to progress being a gift of a better life but carries pollution to the environment as with fame being a gift of popularity but destroys privacy and safety.

“As we continue to profess and manifest success in our lives, we need to learn to create balance, many of us forget to be responsible shortly after receiving our blessings,” said Maglangit.

Another main highlight of the book is on regret. Maglangit said people must have true remorse for doing wrong, and for the pain and problems they’ve caused. If one regrets there is a commitment to avoid any chances of committing the same mistakes.

“The third is resolve; we must be committed never to repeat the act regardless of the temptations or situation,” he said.

Moving forward

Aside from “The Demon Who Prays,”  Maglangit previously had another book published by Partridge Singapore entitled “The Unfateful Deception” in the summer of 2015.

“The Demon Who Prays” is only available online but Maglangit also has plans to bring the selling of paperback books in the country, and in Cagayan de Oro City. Currently, the physical books will also be on display but only in London and the United Kingdom.

“I will try to coordinate with my publisher in London. But as of the moment, the book is available online and in bookstores in London, United Kingdom,” Maglangit said.

Maglangit urges everyone to pass on the message of healing and let the people know that everyone will be healed from this pandemic if they truly believe in what they pray for to God.

For interested buyers, one can buy “The Demon Who Prays” book online through Amazon.com, Pegasuspublishers.com, Foyles, Waterstone, WH Smith, Gardners and Nielsen. (Shaun Alejandrae Y. Uy/PIA-10)

Globe, DepEd tackle new ways of facing adversity

Resilience is the ability to bounce back from misery or hardships, and Filipinos have been lauded as a resilient nation in the face of crisis and adversity. This valuable trait was the main focus of the sixth edition of Globe and the Department of Education’s (DepEd) webinar series, TAYO Naman! (Tulong, Alaga, Yakap at Oras para sa mga Tagapagtaguyod ng Edukasyon) titled “Resilience Through Positive Psychology - Emerging and Keeping Up with Adversities.”

“Resilient individuals not only recover stronger from a crisis but often also find meaning in the experience. They are able to make sense of the hardship. Tipong kaya pala nangyari ito, at ito ay nagagamit nila para harapin ang mga susunod na dagok ng buhay,” said Dr. Carolina Uno-Rayco, Ph.D., RGC, RPsy, National Executive Director of the Philippine Mental Health Association.

Dr. Uno-Rayco discussed how educators can cultivate resilience in themselves and also tackled the different factors that can affect their mental health during the pandemic.

She highlighted the role of using Positive Psychology in developing resilience. She explained that positive psychology is the study of happiness and optimal functioning and it helps individuals, communities, and societies thrive and flourish.

“Positive psychology is highly connected with resilience because when we talk about resilience, we talk about resistance and recovery from distress. We cannot stay long with the negative feelings that go with stress or disasters in our lives,” she said.

She added: “Ang mga taong resilient alam nila na may kahirapan, may trahedya, may kaguluhan, but they are optimistic. Iniisip niya na ang nangyayaring difficulty ay hindi permanente.  Ang negative experience ay hindi nakakaapekto sa kabuuan ng buhay niya.  Alam niya na bad things happen, but good things also happen.”

However, Dr. Uno-Rayco pointed out that resilience is not about toxic positivity, which is the denial that negative emotions exist and should not be felt.

Human beings, she emphasized, are both capable of feeling positive and negative emotions, but all emotions are fleeting. She advised everyone to keep things in perspective, “live, grieve, be happy, be sad, but still have a meaningful existence. We must be able to ride the peaks and lows of our emotions.”

Dr. Rayco ended her lecture by giving the audience four strategies on how to develop resilience:

1. Increase positive emotions through the practice of gratefulness;
2. Strengthen relationships and develop a support system of friends and loved ones;
3. Create meaning out of negative experiences by having the power to choose whether the meaning gives hope or causes sadness; and
4. Think of things that one has control over, focus on thoughts that would cause less sadness and anxiety, and tune out those that are not helpful.

The second half of the session featured panelists from the Schools Division Office (SDO) of Nueva Ecija and was facilitated by Project Development Officer III Maria Luisa Gamino. Panelists were Teacher John Darryl Caysido, Public Schools District Supervisor Elizabeth Sibayan, and Secondary School Principal Maria Lourdes Ramirez. The webinar was hosted by Mr.  Jeffrey Aquino, and Master Teacher, Marichelle Pagaragan.

TAYO Naman! is an online Mental Health and Psychosocial Support program designed to help teachers, non-teaching personnel, and parents learn about self-care, wellness, and resilience.

The 14-part webinar series is led by the DepEd Disaster Risk Reduction Management Service (DepEd-DRRMS) and the Bureau of Human Resource and Organizational Development-Employee Welfare Division (BHROD-EWD) in collaboration with Globe’s Global Filipino Teachers Series on Psychosocial Support Services, Philippine Mental Health Association, and MAGIS Creative Spaces.

The webinars are held every Friday until August 20, 2021, from 8:30 to 10:00 am and streamed live on  DepED Philippines, DepEd DRRMS, and  Globe Bridgecom. The next session will focus on “Practicing Mindfulness to Manage Stress” on July 2.

The company strongly supports the United Nations Sustainable Development Goals, particularly UN SGD No. 3 on good health and well-being and UN SDG No. 4 on inclusive and equitable quality education for all. Globe is committed to upholding the 10 United Nations Global Compact principles and 10 UN SDGs.

Feature: Dedicated father from Claveria town never gives up on his dream

‘Pa, Salamat’: Globe At Home embraces Dads with unique treats for the whole family

Whether he's picking us up from school, making us laugh with his jokes, or secretly treating us behind Mama’s back, we can always count on Papa, Dada, Pa, Dad to be there for us.

As a way of saying “Pa, salamat” to all fathers and father figures this Father’s Day weekend, Globe At Home launches various activities and promos to watch out for so that families can express their appreciation and love for our very own haligi ng tahanan.

“PA, SALAMAT” TREATS UNTIL JUNE 30!

Just by purchasing a Globe At Home Prepaid WiFi or availing of any Globe At Home Plan in select retailers nationwide, surprise Dads with free treats such as cakes, gas vouchers, and even a car wash!

Meanwhile, select current Globe At Home customers who download the Globe At Home app may celebrate Father's Day with gift vouchers from Foodpanda, PureGo, HealthNow, and Viber.

Apart from that, Globe At Home Postpaid customers can gift their tech-savvy dads with a Huawei Vision S monitor. How? Until July 7, customers can earn raffle entries by:

●        Updating Globe At Home contact details by July 4, 2021 to earn (1) raffle ticket;

●        Upgrading current Globe At Home plans to a higher plan OR buying any Globe At Home add-on device to earn (3) raffle tickets;

●        Upgrading current Globe at home plan AND buying any Globe At Home add-on device to earn six (6) raffle tickets

PA, LET’S HANG OUT VIA VIBER CHAT PARTY ON JUNE 18!

Each dad’s journey to fatherhood differs from one another and it’s fun to discover the amazing stories of one dad to another. Hear it from Globe At Home ambassadors themselves!  Dad of three, Drew Arellano, and first-time father, Slater Young will share their small and big dad wins at home, wise parenting do’s and don'ts, as well as cool and useful gadgets for dads through the Globe At Home Viber community on June 18.

PA, TAG KITA ON SOCIAL MEDIA UNTIL JUNE 30!

Stay tuned at the Globe At Home Facebook page for daily social media challenges with #PaSalamat giveaways for Globe At Home Prepaid and Postpaid customers for a chance to win Samsung Smart Things worth Php 19,000. Be ready with throwback photos or favorite photos with dad, legendary dad jokes or memorable lines, as well as valuable life lessons from dad.  Stay tuned to Globe At Home’s Facebook page for more information.

Even if families today can’t celebrate like before, Globe At Home makes it possible to still own the world at home and have them say #PaSalamat to today’s awesome dads and father figures in our lives.

Follow Globe At Home’s Facebook page and subscribe to the Globe At Home Viber community. For more ways on how to say #PaSalamat this Father’s Day weekend, bookmark this page: https://glbe.co/PaSalamat.   

FEATURE: Virtual nga klase hagit sa vape-free programs sa mga tunghaan

Ni Lina Sagaral Reyes, Special Correspondent

TAWAGON nato siya og Marie. 17 anyos ang panuigon ug us aka Grade 12 sa us aka Senior high school sa Cagayan de Oro.

Aduna siya’y duha ka mga klasmeyt nga iyang gitawag og BFFs (best friends forever) ug tawagon nato sila og John ug Rose.

Kining trio kay panagsa nga magdungan og gamit sa vape sukad Disyembre 2017, kadtong edad 14 pa ug anaa sa greyd 9.

Apan sa Oktobre 2020, bisan pa og nagpabilin sila nga mga klasmeyt, nahilayo sila sa usa’g-usa gumikan sa online schooling kon diin pito ka bulan human silang mibiya sa ilang mga classroom gumikan sa kalit nga pagsirado sa mga tunghaan niadtong Marso tungod sa pandemya nga Covid-19.

Kay napuliki sa kahadlok sa coronavirus, inanay nga miubos ilang kahinam sa ilang ginatawag nga “little white-smoke” nga sekreto.

Ang paggamit og vape sa mga batan-on ug ang Covid-19

Migawas sa usa ka pagtuon sa Stanford University sa US nga gipagawas niadtong Disyembre 2020 nga dako ang pagkunhod sa pagamit og vape sa mga batan-on susama sa trio sa panahon sa Covid-19 pandemic, gibalita nga dos-tersiya sa mga batan-on nga magamitay og e-cigarette kay giputol, o giilisan kini sa laing produkto nga nicotine, o miundang na gyod sa paggamit.

Ang pagtuon nga gipatik sa Journal of American Medicine Association (JAMA) Network, mipakita nga ang kabalaka mahitungod sa kahimsog sa ilang baga maoy nakaingon sa ilang desisyon.

Sa hilabihang pagsaka sa mga natakdan og Covid-19 nga mga batan-on tibuok kalibutan sa tunga-tunga sa tuig 2020, duha ka pagtuon ang napatik diha sa Journal for Adolescent Health nga mipakita og direkta nga koneksyon tali sa paggamit og vape sa mga batan-on ug sa pagtapot sa Covid-19.

Usa ka pagtuon gikan sa University of California, San Francisco (UCSF) miingon nga ikatulo nga bahin sa mga batan-on sa USA mahimong mameligro sa grabe nga sakit nga mahatag sa Covid-19, labaw na sa mga manigarilyo ug mag-vape.

Ang pagpanigarilyo o pag-vape maoy labing kumon nga hinungdan sa peligro sa grabe nga kaso sa Covid-19 diha sa baskog nga mga batan-on kadtong gipahigayon ang panuhid, matod sa tigdukiduki niadtong Hunyo sa niaging tuig.

Laing pagtuon nga gipagawas niadtong Agosto 2020 sa Stanford University School of Medicine mihatag og pokus sa batan-on nga maggamitay og vape sa panuigon nga 13 hangtod 24 nga natapdan og Covid, ug ang mga tigdukiduki nakahukom nga ang mga batan-on, nga migamit og og vape kay lima hangtod sa pito ka pilo ang kahigayonan nga mataptan og Covid-19. Ang mga tigdukiduki o researchers nakamatikod nga ang paggamit og vape makaapekto sa baga ug resistensiya.

Ang Sayo nga Pagsugod

“Wala gyod miy plano mogamit og vape, grabe. O suwayan kini, sobra,” matod ni Marie kadtong nagkita mi pag Enero sa niaging tuig. Grabe, sobra, iyang tapad nga duha ka mga higala kay nagsunod-sunod sa iyang tonada, dayon ming-agik-ik, ug gibalik-balik og sulti ang grabe ug sobra. Duha ka paborito nga mga pulong ug lingo sa ilahang henerasyon.

Niadtong higayona, nalipay sila sa paggamit og vape – ang pagginhawa og aerosol nga moporma og nicotine-laced nga likido nga gitawag og e-juice nga gipainit gamit ang baterya – kini mao ang ritwal sa ilang pakighigalaay nga nindot nga sekreto –. Wala, wala kini sila naadik; wala, wala sila nagpalabi og gamit niini; wala, wala kiniy side-effect; wala, nag-maampingon sila nga dili masakpan sa ilang tunghaan, wa sila nag-vape sa tunghaan, grabe, sobra.

Wala na nakurat si Dr. Myra Guadalupe Yee, ang Regional Tobacco Control Coordination sa Departamento sa Edukasyon sa Rehiyon 10, nga adunay mga tinun-an sa high school nga maggamitay og vape.

Ang 5^th Global Youth and Tobacco Survey, nga gidisenyo aron ma-monitor ang paggamit og tobacco sa mga batan-on nga nagtungha, mihisgot nga sa tuig 2015, 42.7 ka porseyento sa mga tinun-an kay nakadungog na mahitungod sa electornic cigarettes ug ang 11.7 ka porseyento nila kay nakasuway o na-eksperimentohan na kini.

Dili na pod kini makakurat kon ang 6^th GYTS, nga gidumala sa tuig 2019 hangtod 2020, nga misulagma og pili sa mga tinun-an sa hayskul gikan sa grade 7-10, ug mopamatuod sa kalit nga pagsaka sa gidaghanon sa mga batan-on nga mogamit og vape sa rehiyon ug sa nasod.

Pagminus sa Epidemya sa mga Batan-ong mag-vape

Susama kang Rose, Marie, ug John, mga masusihong mga tinun-an, kay nadiskobrehan nila og sayo ang paggamit og vape sa grade school pa lang. Kining mga klasmeyts nakakaplag sa sobra nga karga sa impormasyon mahitungod sa paggamit og vape kadtong nagkagrupo sila aron mangandam sa usa ka debate sa ilang klase sa Ingles. Ilang argumento kay mas maayo nga alternatibo ang e-cigarettes sa tradisyonal nga sigarilyo. Napildi sila sa debate apan minggawas gihapon ilang kuryoso niining e-cigarettes.

Pagka Disyembre nianang tuiga, minglakaw sila padulong sa usa ka vape shop, mga tunga sa kilometro gikan sa ganghaan sa ilang eskwelahan, ug didto sila nipalit sa kit nga ilang gisawhang tabtangan. Mopalit sila usahay og vial sa e-juice nga nagkantidad og P100, gipatak-patak kini nila, pasabot ilang tunga-tungaan og bayad ang presyo niini. Kada vial kay mohatag og di mo-minus sa 200 ka paghuyop, ug ila kining gisawo ang usa ka vape mod.

Ang World Health Organization (WHO) nipasidaan sa epidemya sa mga batan-on nga manggamitay og vape sa tibuok kalibotan sa tuig 2020. Apan supak ang gipakita nga resulta sa pagtuon gikan sa Stanford University nga adunay pagkunhod sa mga batan-on nga mogamit og vape. Si Prop. Andrew Stokes sa Boston University School of Public Health miila sa mahinungdanon nga resulta sa pagsawom paubos niini sa panahon sa pandemya: ang epidemya sa paggamit og vape sa mga batan-on kay malikayan ug puyde mahunong.

Komprehensibong Polisiya sa Tobacco sa DepEd

Apan sa paghatag og suporta sa mga tinun-an susama nilang Marie, Rose, ug John sa pagpalambo sa kahanas aron mapalugway nila ang paglikay sa vape o sigarilyo, o aron mapugngan ang lain pang mga batan-on diha sa pangpublikong tunghaan sa paggamit og vape kay usa ka dakong hagit sa mga magtutudlo, guidance counselors, ug health workers kay ang mga klase karon gipahigayon na online.

Giila ni Dr. Yee ang nahunong ang pagmonitor sa mga tinun-an tungod kay wala ang pisikal nga classroom.

Matod niya nga ang departamento migahin og oras alang sa mga online training alang sa mga guidance counselor, brief tobacco intervention providers, ug youth formation coordinators, aron mabahin ang counseling padung sa cybersphere.

Sa sayong hugna sa tuig 2016, ang Departamento sa Edukasyon kay nag-isyu og Department Order 48, nga usa ka polisiya sa komprehensibong pagkontrolar sa tobacco aron maseguro ang istriko nga pagpahigayon sa smoking ban sa mga tunghaan ug opisina, ang pagdili sa pagpamaligya o pagmantala sa mga produkto sa tabako sa sulod o mosulod sa 100 ka metro sa liyok sa mga tunghaan, ug ang pagdili sa tobacco sponsorships o laing matag sa dili gikinahanglang interaksiyon sa industriya sa tabako.

Sa tuig 2019, dosena sa mga school-based health workers susama ni Dr. Yee gidesignar nga coordinator sa mga programa mahitungod sa pagkontrolar sa tobacco, ug sila gibansay-bansay sa World Health Organization’s MPOWER program. Sa kining programa, ang mga nitambong niini gipaabot nga mopahigayon og programa nga mosuporta sa mga staff ug mga magtutudlo alang sa mga tinun-an.

Ang ambisyosong mga katuyoan sa programa mao:

*Pagguba sa mga mito ug ibuyagyag ang mga taktika sa manipulasyon nga gibuhat sa mga tobacco ug uban susama nga industriya, labina sa mga taktika sa pagpamaligya nga gi-target ang mga batan-on, apil na ang pagpaila sa mga bag-o nga mga produkto, lasa, ug uban pang makadani nga mga hulagway.

*Paghatag og gahom sa mga mga impluwensiyado aron maprotektahan ug madepensahan ang mga kabatan-onan ug makahatag og kausaban pinaagi sa pagpaapil nila nga makigbatok sa Big Tobacco.

Bisan pa sa pandemya, ang Departamento sa Edukasyon nanguna usab sa tinuig nga pagsaulog sa World No Tobacco Day (WNTD) niadtong Mayo sa miaging tuig. Nag-isyu kini usa ka memorandum nga nagdetalye sa kalibotanong tema, “Pagpanalipod sa mga kabatan-onan gikan sa pagmaniobra sa industriya ug pagpugong nila gikan sa paggamit sa tabako ug nikotina.”

Ang tinuig nga WNTD ipahigayon unta niadtong Hunyo kon diin magsugod na ang klase apan sa pag-usab ang pagbukas sa klase ngadto Oktubre, si Leonor Briones, ang kalihim sa DepEd, nagpagawas lain nga memorandum aron mapalapdan ang pagsaulog aron malakip ang tibuok nga tuig sa pagtungha.

Si Dr. Ulysses Dorotheo, ang executive director sa Southeast Asia Tobacco Control Alliance (SEATCA), niingon sa usa ka report nga gilusad sa WNTD 2020 nga “ang mga batan-on kay nangabitik sa makadani nga advertising, sa adunay lasa nga e-cigarette ug teknolohiya sa e-cigarette. Bisan pa sa ilang kakulang sa kahilwasan, kini nga mga produkto gidasig nga luwas nga mga alternatibo sa tradisyonal nga mga sigarilyo.”

“Kining mga e-cigs kay gidasig og pagamit ang mga batan-on sa youth-friendly sa mga platform sa social media sama sa Faceboook, Youtube, Instagram, ug Twitter, dugang ni Dorotheo.

Ang Papel sa LGUs

Samtang mibalik na ang negosyo sama sa naandan alang sa 15 ka mga vape shop sa dakbayan pagkahuman dayon nga gipaluagan ang mga lagda sa kuwarantina pag niaging tuig. Gisagop  nila ang new normal, ug nagtanyag og mga libre nga serbisyo sa paghatod, pagpamalit sa gamit ang online, ug sa mga negosyo nga brick-and-mortar, gipatuman nga lagda nga kon wala’y dili makasulod, pagkuha sa temperatura sa mga kostumer dayon sulod gamit ang thermal gun, ug pagtanyag sa alkohol/disinfectantsin spritz nga mga botelya.

Niadtong Oktubre sa miaging tuig, usa ka bag-ong vape shop ang maisogon nga nag-abli sa mga pultahan niini didto sa Barangay Carmen, kon diin ang kadaghanan sa mga kaso sa Covid ang natala. Ang paglansad sa tindahan nahinatabo sa susama parehas nga semana kon gi-rehistro sa dakbayan ang labing taas nga kaso sa nagpositibo sa Covid.

Apan nagpadayon og ingon si Yee, “Ang Covid kay naglimita sa face-to-face nga komunikasyon o contact for advocacy. Nagpahigayon mi og mga seminar gikan Abril (2020) bahin sa dili maayong epekto sa pagpanigarilyo/e-cigs.

“Ug kami usab naghatag og suporta ug nagmonitor uban ang lokal nga gobyerno aron ipatuman ang 100-meter perimeter area sa palibot sa mga tunghaan kon diin gidili ang pagpamaligya, pag-anunsyo, ug pagpasiugda sa mga sigarilyo ug e-cigarette. ”

Gitataw ni Yee nga  “Ang mga LGUs  kay nagkupot og gahom sa pagpatuman sa dili-pagbaligya (duol sa mga tunghaan) base sa Executive Order 26 nga gi-isyu ni Presidente Rodrigo Duterte, pagkahuman dayon sa iyang paglingkod isip Presidente sa tuig 2022.”

Dugang niini, kaniadtong Enero sa 2020, si Presidente Duterte nipirma sa balaod nga Republic Act 11467 nga nagpataas sa excise tax alang sa vape e-fluids/e-juices, apan mopugong usab kini sa pag-access sa bag-ong nga mga produkto sa tabako didto sa mga tawo nga nagpangidaron ubos sa 21-anyos. Naghatag usab ang RA og P10,000 nga multa ug pagkabilanggo nga 30 adlaw sa mga nagbaligya nga makalapas sa kining mga ginadili. Ang mga lasa sa e-juice gilimitahan sa duha ra: plain nga lasa sa tabako ug plain nga lasa sa menthol.

Pagka Pebrero sa 2020, nagpagawas si Duterte og Executive Order 106 nga nagdili sa paggamit og vape sa mga publikong lugar ingon man sa pagparehistro sa mga produkto nga vapor o vape ug mga aparato alang sa vape didto sa Food and Drug Administration.

Kon kini nga balaod ug ehekutibo nga mga mando gipatuman sa mga local government unit (LGUs), mas dali nga mapugngan ang mga batan-on sama nila Rose, Marie ug John nga maggamit og vape.

Kini ang mga lakang nga mahimong makatabang sa pagsiguro sa pagpanalipod sa hapit 138,000 nga mga batan-on, nga nag-edad 10-29, ug naglangkob sa 18 porsyento sa populasyon sa dakbayan nga adunay 750,000 ka populasyon sa panahon sa pandemya, ingon sa mga tigpasiugda sa pagkontrol sa tabako.

Apan kini usa lamang ka tall order sa Cagayan de Oro.

Makanunayon nga nag-awhag si Mayor Oscar Moreno sa iyang ginsakupan nga ihunong ang pagpanigarilyo sa ilang kada adlaw nga mga televised press briefing mahitungod Covid-response gikan pa kaniadtong Marso.

Gikutlo niya ang WHO ug mga eksperto sa kahimsog nga miila nga ang pagpanigarilyo kay usa ka hinungdan sa grabe nga sangputanan sa impeksyon sa Covid bisan sa mga kabatan-onan. Siya mismo mihunong sa sobra nga pagpanigarilyo 10 ka tuig ang nilabay, ingon niya.

Apan, wala mahisama ni Mayor Moreno ang kusog sa iyang pamulong sa iyang pagpatuman. Naghatag siya og usa ka mando nga ehekutibo, pananglitan, ang temporaryo nga pagdili sa pag-inom og ilimnon sa publiko, apan wala’y bisan usa nga direktiba batok sa panigarilyo sa panahon sa kuwarantina.

Tingali wala siya nabati ang importansiya sa pag-isyu sa ingon nga kamandoan tungod kay nagpagawas naman siya og usa, mao ang pagestablisar sa Smoke-Free Task Force nga ipatuman ang fiat ni Duterte sa dakbayan kaniadtong tuig 2018.

Dili ba niya mahimo nga himuong istrikto ang pagpatuman sa Executive Order nga 26 ug 106 ni Presidente Duterte pinaagi sa usa ka lokal nga mando sa ehekutibo nga modasig sa usa ka labihan ka aktibo nga Smoke-Free Task Force?

Sa legislative front, wala gipadali sa Sangguniang Bayan ang pagpasa sa usa ka bag-ong regulasyon sa vaping kaniadtong 2017 nga wala napadayon, bisan kon giingon ni Dr. Marilou Gaane, ang chairman sa committee on health, nga naka-on the table pa ang ordinansa.

Sa kasamtangan, si Dr. Yee mismo nag-uswag sa mga batan-on diha sa social media gamit sa iyang FB account nga alang niya usa ka armas sa pagsuporta  alang sa smoke-free DepEd sa rehiyon.

‘’Ganahan nako nga ang Deped, ang 14 nga dibisyon niini, ug ang among 2,503 ka mga tunghaan sa tibuok nga rehiyon 10 kay mamahimong smoke-free, ”ingon sa iyang avatar sa usa ka ning-agi nga post.

Sa tibuok nga mga bulan sa isolation tungod sa nagpadayon nga kuwarantina sa nasod, ang tulo nga mga batan-on nag-ingon nga wala silay kapaingnan gawas sa paglikay.

Apan ang genie wala mobalik sa botelya sa hilom nga pamaagi. Niadtong Oktubre sa niaging tuig, gisugid ni Marie kaniadtong Oktubre kon giunsa niya pag-undang, nga giila ang pangandoy nga nahimo na lang og habit samtang ang duha gibati nila nga mahimo nila hulaton ang pagtapos pandemiya aron makahuyop na pod sila og balik o tingali mohunong na.

Apan, sa mga nahauna nga adlaw sa Enero niining tuig, ang BFFs nag-angkon sa pagbalik sa ritwal aron momarka sa ika-upat nga anibersaryo sa ilang panaghigalaay niadtong Pasko, ila kining buhaton pagkita nila sa unang higayon sulod sa siyam ka bulan.

Giasoy ni Marie nga dali ra siya makahimakak sa iyang edad aron makuha ang lami nga strawberry nga lasa sa e-juice vial, nga ihatod diha sa iyang pultahan gikan sa usa ka online store.

Sa post-pandemic surge sa pagpanigarilyo ug paggamit og vape sa mga batan-on nga nag-ingon nga ang paggamit niini kay pwede ra malikayan, apan, sa tinuod posible gihapon nila nga buhaton.

Sama sa giingon ni Prof. Stokes bahin sa mga kabalaka sa usa ka pagkabanhaw niini kon mawala na ang pandemya, "Kon pugngan nato ang pag-balik sa kabatan-onan sa paggamit og vape, mahinungdanon nga hingpit nato nga pahimuslan ang karon nga higayon nga mahimong agresibo sa pagpalapad sa patakaran, pagpatuman, ug ang mga paningkamot sa komunikasyon. "

phophotos courtesy henryford.com 

* Kini nga istorya nga gihimo ubos sa “Nagbabagang Kuwento Media Fellowship Program Cycle 4’’ by Probe Media Foundation Inc (PMFI) ug Campaign for Tobacco-Free Kids (CTFK). Ang mga panglantaw ug opinyon nga gipahayag sa kini nga sinuwat kay dili susama sa PMFI, CTFK o niining outlet.

Globe K'mmunity and The Ripple Society to donate Tinytan Breathable Masks to say “kamsahamnida” to modern-day heroes

Globe K’mmunity, together with youth-oriented non-government organization The Ripple Society, is on a mission to bring back smiles despite the pandemic.

During its second anniversary celebration last week, K’mmunity PH ecstatically announced that it has partnered with global K-pop group BTS’ cute animated characters: Tinytan!

As part of its commitment to keep K’tizens up to speed on the latest K-ollections, K’mmunity will be bringing in Tinytan’s Breathable Mask collection in the Philippines for K’Tizens, BTS fans, and K-pop fans alike! The collection will be available through Globe’s 0917 Lifestyle website starting May 17.

K’mmunity understands that the past year has been challenging, so as a way to celebrate back-to-back daebak years, K’mmunity and The Ripple Society will be donating masks to today’s modern-day heroes for every Tinytan Breath Mask purchased. This includes medical frontliners, healthcare workers, even delivery riders who are hwaiting despite the pandemic.

Through this initiative, Globe K’mmunity and The Ripple Society encourage everyone--from K’Tizens, Globe customers, and K-fans alike--to stan for something meaningful and trigger a ripple effect one TinyTan mask at a time.

For those who cannot wait to get their hands on the TinyTan Breathable face masks, orders may be placed through this link: https://0917lifestyle.com/ starting May 17, 2021.

Globe’s K’mmunity humbly started as a hallyu hub where K-fans can freely share their love for all things K: K-drama, K-movies, K-pop, and more. Since then, Globe K’mmunity has grown to be the go-to source of passionate K-fans, bringing them closer to their idols through the latest news, as well as exclusive content and events.

As the global health crisis rages on, Globe actively engages in partnerships that advocate for one’s health and well-being to show its support to United Nations’ Sustainable Development Goals (UN SDGs), specifically UN SDG No. 3. Globe is committed to upholding the 10 United Nations Global Compact principles and 10 UN SDGs.

For more exciting updates and promos on all things related to K-culture, follow Globe on Facebook and join Kmmunity PH’s groups on Facebook, Twitter and Viber.

Feature: Banig takes the lead

Feature: Magtiayon nga dunay Hydrocephalus nga anak natabangan sa Charity Rides sa Radbikes

DILI lang kutob sa joyrides apan aduna usab dako og kasing kasing sa pagtabang ang grupong Radbikes o Responsible and Discipline Bikes  nga adunay 14 ka chapter dinhi sa nasud sa Pilipinas.

Ang magtiayong Galla adunay lima ka mga anak kon diin usa niini mao ang 5 anyos nga hydrocephalus.

Gawas sa paghatag og groceries ug bugas mitabang sab ang grupo sa pagrepair sa ilang balay ug gibuhatan sab nila og gamayng kwarto ang 5 anyos nga bata.

"Sila ang among napili nga tabangan kay gikinahanglan nila ang tabang labina ilang papa usa ka laborer ug gatadtad og binggala, louy pod ang bata kay walay insaktong balay nga gatabil-tabil lang og og habol ug ang dingding nila karton," pahayag sa miyembro sa Radbikes nga si Prince dinhi sa Northern Mindanao Daily Source.

Photos Courtesy Prince 

Feature: Catherine Tabequero nga taga Bukidnon, International Author ug Publisher sa nasod sa Romania

BATA pa lamang si Catherine Tabequero hilig na kaayo niya nga magsulat og mga storya, ubay-ubay na usab ang mga poems, declamation iyang nagama ug kanunay adunay inspirasyon ug panglantaw nga hatagan og kinabuhi sa iyang huna-huna ang mga butang nga nagpalibot kaniya. 

Sa iyang pagtungha niya sa kolehiyo sa University of South Easthern Philippines sa Davao City nahimo siya nga Editor in Chief sa Crossover publication sa Christian youth movement.

Si Catherine natawo ug lumad nga taga Kibangay, lungsod sa Lantapan, probinsya sa Bukidnon nga karon usa na ka international romance author ug publisher sa nasud sa Romania kon asa siya karon nagpuyo ug successful sa iyang trabaho.

Sa maong nasud usa kini ka English teacher, nagtrabaho sab isip Translation Manager sa usa ka gaming company nga ga-manage sa mokabat 25 ka mga online languages alang sa mga online games ug ga sideline sab kini isip usa ka screenplay writer. Usa sab kini sa Chairperson sa 900 St. Incorporated. 

TRILOGY BOOK OF LOVE

Sa interbyu sa NM DailySource kang Catherine via zoom iyang gibutyag nga mas nagpokos siya sa pagsulat og libro dihang anaa lang siya sa puloy-anan gumikan sa pagbuto sa pandemya nga Covid-19. 

Dili tiaw ang mga hagit hatod sa pandemya mas nidoble dihang mao sab kini ang higayon nga nagkabulag sila sa iyang hinigugma nga usa ka Romanian nga giangkon niining nasakitan siya og maayo sa break-up gumikan soud sila kaayo niini ug nagsugod ilang relasyon sa panaghigalaay.

Gibuhos ni Catherine ang iyang kasakit sa pagbou og libro ug sulod sa napulo ka adlaw nasulat niya ang English manuscript nga moabot sa 303 pages nga "My Love is not Fragile" The Trilogy Book of Apology.

"During the heights of pandemic nakapokos ko sa writing, Nasulat nako ang 303 pages full of emotions within 10 days kay ang akong gibati gibuhos nako dinhi tanan," matud ni Catherine nga wala untay plano nga ipublisar kini kay alang lang unta kini sa iyang kaugalingon.

Apan gumikan sa mga aghat sa higala nga bout nilang makabasa niini ug nahukman niyang  i-share sa uban napublisar kini ug karon usa na ka libro nga in demand kaayo karon  sa mga book lovers.

Gani pwede na kining maorder sa Amazon.com nga mobalor og P900 ngadto P1,200 ang presyo sa matag libro.  Sa Lantapan, Bukidnon mapalit sab ang libro nga gidisplay sa Cafe sa Bukid.

Gibutyag sab niini nga kung aduna man mga order niini gikinahanglan nga modirekta kaniya kay print to order kini.

Gikatakda usab ang pagdangat sa iyang laing duha ka libro nga sequel sa My Love is not Fragile nga mao ang Book of Loss ug Book of Pain nga mogawas karong bulan sa Hunyo.

"The Book of Loss has always been my favorite because I came across emotions and feelings I never thought existed. Even when the pain was gone, longing and sadness took over. Beautiful memories of the past started coming one by one. I had a lot of intrusive and obsessive thoughts about the person. Perhaps, that is quite normal when you lose someone. Everything that you see and hear reminds you of them," matud niini.

Pagpagawas sa tanang kasakit nga gibati maoy gipasabot niini nga rason nganong gisulat sab ang Book of Pain.

Sa kasamtangan kamulo kini og sulat sa laing sequel niini nga "The fallen leaves of Autumn-The Narrow and Painful Road to Recovery kon asa naglaom kining kung magkita man sila og usab sa iyang hinigugma bation na siya og kalipay nga anaa na kini kauban ang laing hinigugma.

"The book is about the hard journey to Acceptance to its final point - Healing," matud niini.

TO THE ENDS OF THE EARTH

Gawas sa lima ka mga libro nga nasulat aduna sab kini espesyal nga sinulat nga fantasy book gipahinungod niini sa iyang amahan. Adunay kini titulo nga "To the ends of the Earth"

"It is a fantasy book dedicated to my father,  my teacher is my father. It’s a story of a father-daughter relationship. The girl is willing to go until the ends of the earth para pangitaon iyang papa, it is a story of adventure that a young lady chooses to embark on in search of her father. I have put all my father’s stories in a book, giving every character a magical life that gives significance to the world they live in. Plus, I have made my own story paradoxically tangled to them, as fantasy takes over the reality just like what I used to have with my father.," matud niini. 

BOOK LOVERS

Na-realized usab ni Catherine nga panahon sa pandemya mas gikinahanglan sa katawhan ang pagbasa og libro.

"Mas na-realized nako nga kinahanglan nila og book kay nara sila sa ilang balay, naa gyod pod mahilig kaayo og basa ug mo-collect sa books," matud niini ug nipasabot nga labina gyod kung ang content niini puno sa emosyon.

Sa kasamtangan parte si Catherine sa Publishing and Education Company sa Romania nga mao ang 900 St. Incorporated  kon diin nagama sab sila og writing materials alang sa mga bata ug sinulat mismo ni Catherine  Plano sab niining magtukod og English Center alang sa 5 anyos ngadto 15 anyos ang edad.

Samtang gipaabot ang pagkapublisar sa ubang libro sa pagkakaron giaghat ni Catherine ang katawhan sa pagbasa ug e-enjoy ang iyang libro nga "My Love is not Fragile' kon diin bisan ang Editor niini nakadayeg sa content niini nga mabati gyud ang puno sa emosyon. 

"The truth is no words can describe how fantastic the manuscript is. It's a story of hard truth told in the most realistic manner." feedback sa Editor niini ug bisan sa mga nakabasa na niini positibo ang ilang reviews nga gihatag ug nagpaabot sa sequel sa libro. 

Feature: Wedding proposal sa Camarahan Ridge

Photo courtesy: Surreal Signature Shots

Feature: Abugado nag streetby rider alang sa therapy sa higala

Mga kandidata sa Miss Kuyamis 2021 gipresentar na sa publiko 

Sulti niini nga dili lang kutob sa Miss Kuyamis ang mga kandidata kay kung modaog mahatagan og oportunidad nga mopresentar sa lalawigan nga siyento porsiyento nga suportado sa kagamhanan.

Photos Courtesy Miss Kuyamis official FB page

Kagay-anon nga si Leonides Valmoria Jr., mitapos sa Australian Defence Force Academy

"Never ever have I thought or planned on getting a degree and completing a military training overseas from a world-class university and academy without making myself and my parents pay a single cent. What a privilege. Thank you to the people of the Philippines and Australia for making this possible. I most especially thank the people who were with me in this very memorable chapter of my life especifically my family, best of mates, mentors, colleagues, foster families and friends, upperclassmen, mistahs, underclassmen and a lot more people that I met and trained with. I'll forever cherish those memories. On to the next chapter! Hooyaah!," kini ang pasalamat ni  Ensign Leonides B. Valmoria Jr, Philippine Navy kinsa mitapos sa kursong Bachelor of Science in Aviation and Mathematics and Statistics.

Nahimong kabahin sa Philippine Military Academy Masidlawin Class of 2020 ug
Australian Defence Force Academy Class of 2020
University of New South Wales - Canberra Class of 2020.

Ang iyang igsuon nga si Jennylou Labial nibutyag sa NM Daily Source nga First Year pa lamang si JR sulod sa Philippine Military Academy (PMA) anaa na kini kanunay sa Top hinungdan mi-qualify kini nga makatungha sa laing nasud o foreign schooling.

Gani upat ka mga nasud ang mitanyag niini nga mao ang  Japan, Korea, US ug Australia apan ang uwahi maoy gipili niini.

Ang iyang batch sa PMA nga Philippine Military Academy Masidlawin Class of 2020
migradwar bag-ohay lang ug si JR kagahapong adlawa migradwar sa Australian Defence Force Academy Class of 2020. 

Matud ni Jennylou nga dili masukod ang ilang kalipay ug garbo sa pamilya sa nakab-ot sa ilang igsuon sa gawas sa nasud ug gani silang tanan unta mobiyahe sa Australia aron mosaksi niini.

"Promise man na namo ug niya sa una pa paglupad niya na Graduation puhon naa gyud unta tanan, kay sa Baguio pa suya dili man tanan nakaadto sa mga recognition ug uban pa nga events niya," matud ni Jennylou.

Apan kining tanan wala mahinayon gumikan sa hulga sa Covid-19. Apan bisan paman niini malipayon ang tibouk pamilya sa nakab-ot ni JR ug tibouk pwersa sa pamilya milantaw sa graduation niini pinaagi sa online.

Aduna usab silay laing igsuon nga migradwar sa PMA tuig 2006 nga si Robert kinsa mitapos nga Comlaude niadtong tuiga.

Photos Courtesy JennyLou Labial and Rey Valmoria 

Enhanced Nutribun pagbatok sa malnutrisyon

Photo Courtesy: PIA-10

SM City Cagayan de Oro lights up Enchanted Christmas tree

Photos: Chyrel Cariaga|CIO|SM City CDO 

SM unveils classic storybook Christmas tree theme at SM Downtown Premier

The majestic 50-foot Christmas Tree at SM CDO Downtown Premier features a classic storybook theme with its sparkling frosty forest and golden reindeers. It symbolizes the Joyful Stories of Christmas that we love to share to our friends and loved ones. 

SM lights up Christmas Trees

It's the most wonderful time of the year!

The excitement every time a perfect Christmas melody is played sends a chill down our spine. 

The lights that twinkle on every Christmas tree lighten up our spirits and remind us that the Yuletide season is just around the corner.

Those who are fond of uploading 'instagrammable' photos on their social media accounts would surely love the view of the biggest Christmas tree situated at the mall's event center.

The occasion was graced by Mayor Oscar Moreno, Regional Director of the National Economic and Development Authority (NEDA) Carina Faye Carino and other city officials.

The launching of the tallest Christmas tree sends a message that we have every reason to celebrate Christmas even amid the pandemic. 

Photos courtesy Chyrel Macale, Steph Berganio, SM, and CIO