SPECIAL REPORT: PAGBANGON SA TURISMO SA CAMIGUIN UG MISOR HUMAN SA UNOS SA COVID-19

By Steph Berganio/NMDS Reporter

DUHA ka mga lalawigan sa Northern Mindanao nga mao ang Camiguin ug Misamis Oriental kon diin ang turismo maoy usa sa mga nag-unang hinguhaan sa panginabuhian sa mga residente, ang labihan nga naapektuhan dihang mibuto ang pandemya nga Corona Virus Disease (Covid-19) niadtong Marso 2020.

(Ang kaanyag sa Isla sa Camiguin ug ang tsada nga sunset sa Binuangan Bay sa Misamis Oriental photo by Steph Berganio)

Gumikan sa mga gipatumang mga restriksyon sa biyahe ug pagsaka sa quarantine level, ang akomodasyon ug sector sa turismo ang suspendido.

Ang bulan sa Marso ngadto Mayo mao unta ang mga bulan nga magsiabot ang mga turista kanus-a break sa klase ug panahon sa pag relax labina padangaton ang Holy Week ug mao sab kini ang bulan nga daghan ang mga relihiyosong selebrasyon.

Gumikan sa pagpatuman sa stay at home nga health measures, nakaapekto kini og maayo nga napugngan ang pagdagsa sa turista sa duha ka mga lalawigan.

Sa tibuok Northern Mindanao, ang direkta nga impact sa pandemya ngadto sa sector sa turismo, basi sa datos nga gipagawas sa National Economic Development Authority Region 10 (NEDA-10), miabot og P966.5 milyon ang nawala nga kita sulod lamang sa 45 ka adlaw gikan pagsirado sa Marso 15 ngadto April 30 tuig 2020.

Sa matag adlaw nga pagsirado ug nagpadayon nga restriksyon, mas misaka ang nawala nga kita ngadto sa P1.4 bilyon sulod lamang sa duha ka bulan kapin.

Sa maong ihap moabot ngadto sa P1.4 milyon kapin ka mga domestic ug foreign tourist ang nawala.

Sa lalawigan sa Camiguin moabot ngadto sa P2 bilyon ang kinatibuk-ang nalugi sa sector sa turismo sa tuig 2020 samtang P150 milyon sa Misamis Oriental sulod lamang sa tulo ka bulan.

“We all know unsa ka badly hit sa pandemic ang turismo kay sa atong Department we need a warm body, to see people going around in which  sa pandemic dili mahimo. Unsaon nato pag-invite sa people nga mobisita dili man pwede kay naa man tay  mga restrictions. Badly hit ang DOT, We lost a lot of job, particular sa mga hotels, sa tour guides from hotel, affected gyod kaayo.” tipik sa pahayag ni Mr. Decius Esmedalla ang OIC –Tourism Operation Officer sa Department of Tourism Region 10.

TURISMO NGA GIBALIK-BALIKAN

“I don’t know why, five times na ako nandito, sa dami-dami ng tourist spots, ito ang paulit ulit kung pinupuntahan. It’s such a magical place na babalik-balikan mo,” Kini ang paghulagway ni Department of Tourism Secretary Bernadette Romulo-Puyat sa isla sa Camiguin dihang mibisita kini sa lalawigan bulan sa Oktubre niining tuig.

(Si DOT Secretary Bernadette Romulo-Puyat personal nga midangat sa probinsya sa Camiguin aron masiguro nga ang mga tourism workers nabakunahan)

Ang Camiguin Island nga makita diyes kilometro gikan sa amihanang tampi sa Northern Mindanao ang giilang island "Born of Fire".

Girekognisar kini sa Department of Tourism isip usa sa top tourist destinations sa nasud ug nalakip ang isla sa Top 10 dive spots worldwide.

Gumikan dinhi makita ang mga white island beaches, lagoons, lakes, majestic volcanoes, cold springs,  soda springs, hot springs, waterfalls, healthy marine sanctuary rason nga gibalik-balikan kini sa daghang turista, local man o international.

Usa lamang ang probinsya sa Camiguin sa iladong Tourism destination sa Northern Mindanao apan ang laing lalawigan nga tapad niini nga mao ang Misamis Oriental nga kaniadto wala mailhan ug wala maila, karon paspas ang kalamboan ug nailhan na usab dili lang sa lokal nga turista apan internasyunal.

“It is actually my first time and from the time we came in to Misamis Oriental. I am amazed with the beauty of Misamis Oriental. There’s really so much potential for tourism not only in MisOr but in the entire island of Mindanao. We are trying to validate and check out the tourism site available of the different areas and Misamis Oriental, as mentioned earlier, tourism is ready already,” kini usab ang gipaambit nga pamahayag ni Department of Tourism Undersecretary Myra Paz Valderrosa-Abubakar dihang mibisita kini sa Misamis Oriental niadtong bulan sa Agusto.

(Si DOT Undersecretary Myra Paz Valderrosa-Abubakar dihang mibisita kini sa Misamis Oriental.)

Lakip sa mga iladong destinasyon sa Misamis Oriental mao ang pilgrimage site sama sa Divine Mercy Shrine nga gadagsaon sa libo-libo ka mga deboto,  Seven Seas Water Park and Resort nga gikonsiderang pinakadako nga waterpark sa Mindanao, Agutayan White Island, Tubajon Aquamarine Park, Claveria View Deck ug laing 20 kapin pa ka mga destinasyon.

Sa lalawigan usab nahimutang ang Laguindingan Airport kon diin maoy sinugdanan nga dalan paingon sa destinasyon sa Bukidnon, Lanao del Norte ug uban pang dapit sa Mindanao hinungdan gibansagan kining ‘The gateway of Mindanao”.

Giselebrar usab matag bulan sa Enero ang namugna nga Kuyamis Festival sa Misamis Oriental ug naila sa ka-alegre sa bonggang selebrasyon. Lakip sa highlights nga gahulatan mao ang Miss Kuyamis pageant kon diin ang mga mananaog naghatag og dungog ug garbo sa National Stage.

Lakip ang mismong Provincial Tourism Operation Officer nga si Miss Cagayan de Oro Cinderella Obeñita nga human nahimong Binibining Pilipinas Intercontinental ang miuli og korona nga Miss Intercontinental 2021 sa bag-o lang nga koronasyon niini sa nasud sa Egypt kon diin iyang gipildi ang 72 ka mga kandidata gikan sa nagkalain-laing nasud sa Pilipinas.

Taliwala sa iyang nakab-ot nga titulo dili mohunong si Miss Obeñita nga i-promotar sa nagkalain- laing lugar ang kaanyag sa Misamis Oriental.

“If mao ni siya ang strongest way to really promote Misamis Oriental and whenever given the opportunity to really talk with the ambassadors, with  bigwigs, so I will really promote Misamis Oriental and most definitely just show to them the quality of Misamisnon,” pamahayag ni Miss Obeñita atol sa iyang ‘fairytale’ homecoming sa Misamis Oriental.

(Atol sa homecoming ni Miss Intercontinental Cinderella Faye Obeñita usa ka press conference ang gipahigayon sa hawanan sa Kapitolyo Probinsyal kauban niini si MisOr Governor Bambi Emano. photo by Steph Berganio)

Sa kinatibuk-ang datos moabot ngadto sa 4, 614 ang kinatibuk-ang tourism workers sa probinsya sa Camiguin kon diin si Candice Dael ang Provincial Tourism Officer sa Camiguin niingon nga moabot sa 800,000 ngadto 900,000 kapin ka mga turista ang mosulod sa lalawigan sa Camiguin matag tuig.

Dul-an 2,000 sab sa ka tourism workers ang nakapanginabuhi gumikan sa turismo sa lalawigan sa Misamis Oriental kon diin tuig 2019 basi sa datos sa Provincial Tourism Office miabot ngadto sa 2.1 milyon ka turista ang midagsa labina gyod sa mga pilgrimage sites, resorts ug hotels sa lalawigan.

LABIHAN NGA NAAPEKTUHAN SA PANDEMYA

“When covid came hugno tanan pero diri sa ato sa Camiguin gipreparahan gyod namo na, except transportation at that time and tourism, but the restaurants are open but you cannot eat pila ka lang, magpalit ka og pagkaon magpila ka lang. Construction was never stop and we were one of those prepared for this,” pamahayag ni Camiguin Governor Jesus Jurdin Romualdo.

(Camiguin Governor JJ Romualdo aminado nga apektado sa pandemya ilang turismo. photo by DOT)

Gikasubo man niini nga wala nay mga turista nga makasuroy sa isla apan gipasabot niini nga gikinahanglan niya nga iprayoridad ang panglawas sa iyang mga residente.

(Hulagway sa Villa Paraiso Resort sa Camiguin human nanirado atol sa pandemya. photo by Steph Berganio)

Matud ni Camiguin Provincial Tourism Officer Candice Dael nga 800,000 ka turista ang nawala kanila sulod sa tuig nga gisirado ang turismo ug moabot sa P2 bilyon ang kantidad nga nawala nga kita sa turismo sa lalawigan.

Aduna sab 4,000 kapin ka mga tourism workers ang naapektuhan.

Samtang ang lalawigan sa Misamis Oriental mokabat sa P150 milyon kapin ang nawala nga kita sa turismo sugod sa bulan sa Marso paingon sa bulan sa Hunyo tuig 2020.

“Giabot mi og more or less P150 million nga estimated loss sa tourism industry, that includes mga displaced workers, income. Imagina wala gyod,” matud ni Provincial Tourism Officer Atty. Jeffrey Saclot.

Gipaabot sab niini nga taliwala sa pagbuto sa pandemya aduna sab daghang mga oportunidad nga nagbukas.

“There’s an opportunity in the midst of difficulty daghan hinuon nga natukod nga tourist site while nag pandemic kay nakapokos og develop sa ilang area, resilient kaayo ang mga tao sa MisOr,” pahayag ni Atty. Saclot.

Lakip sa gi-cite niini nga mga tourist spot nga natukod panahon sa pandemya mao ang sikat nga Balsa sa Alubijid ug Laguindingan, Botanical Garden and Tourism Complex, Helseyle Hills, Tiquianos Beach Resort, Camp Zion ug daghan pa nga mga spot nga mibuswak panahon sa pandemya.

(Nagsunod sunod ang paghimo og balsa sa Misamis Oriental panahon sa pandemya ug karon ang lungsod sa Alubijid ug Laguindingan giila na nga Balsa Capital sa MisOr. photo by Steph Berganio)

“Last part sa 2021 nagsugod ug bounce back, nagbalik na sab. What we are working is ma open ang tourism diri sa MisOr even other regions,” matud ni Atty. Saclot.

Miasistar ang buhatan sa paghatag og tabang sa mga nawad-an og trabaho pinaagi sa TUPAD program gikan sa DOLE, pag-asistar sa mga locally stranded individual nga nagkinahanglan og pasahe sa pagpauli.

Paghatag og lugway sa tax sa mga establisiyemento ug pag-oktaba sa renta.

Ang probinsya sa Camiguin nagpadayon ang panginabuhi gumikan adunay mga alternatibong mga panginanguhaan ang katawhan sama sa nagpadayon nga mga konstruksyon sa inprastruktura, bukas ang mga kan-anan taliwala limitado ang mga pagpasulod sa ilang mga suki.  

Ang buhatan sa DOT-Region 10 aduna usab gitanyag nga mga recovery  program sa mga naapektuhan sa pandemya.

“To ensure atong programa makaabot sa kinatibuk-an sa community dunay programa nga makahatag og economic opportunity. All of our programs are cleared: duna tay programa sa atong mga tourism workers like training for our community tour guide, barista training coming from different restaurants, culinary training para sa mga women duna tay ginadevelop nga tourist destination,” pahayag ni OIC Tourism Operation Officer Decius Esmedalla.

(Si DOT-10 OIC Tourism Operation Officer Decius Esmedalla atol sa virtual press briefing nga gipasiugdahan sa Cagayan de Oro Press Club.)

PAGBUKAS SA TURISMO

HUMAN sa halos duha tuig kapin nga pagsirado sa turismo hinay hinay na nga gibuksan og balik sa lalawigan sa Misamis Oriental ug Camiguin ang turismo.

Apan una niini ilang gisiguro nga fully vaccinated ang mga tourism workers nga maoy moatobang sa mga turista ug gawas niini gikinahanglan gihapon ang pagtuman sa health protocols nga gilagda gikan sa National Inter Agency Task Force.

“Ang gisiguro lang nga fully vaccinated, sa pagkakaron humana nabakunahan ang atong tourism workers kay lakip ni sila sa atong economic frontline,” matud ni MisOr Provincial Tourism Head Atty Saclot.

(Si Atty Jeffrey Saclot ang Provincial Tourism Head sa Misamis Oriental niingon nga giprayoridad ang mga tourism workers nga mabakunahan kay sila gitawag nga mga economic frontliner.)

Ang Camiguin nga strikto sa pagpasulod sa ilang turista ang misiguro nga fully vaccinated ang mosulod nga turista. Gikinahanglan ang RT PCR test niadtong wala pa nakapabakuna.

Matud ni Camiguin Governor nga nadesiyunan niyang buksan og balik ang turismo aron dili magpabug-at sa gobyerno ug makabawi sa turismo.

"Even though you're vaccinated here in Camiguin kailangan din sundin ang health protocols like wearing face mask, face shield and social distancing. Yun ang number 1 requirements In Camiguin," matud ni Governor JJ.

Sa pagbalik sa operasyon sa Camiguin Airport gilauman sa local nga kagamhanan ang pagdagsa sa turista apan kinahanglan nakasubay sa mga gipatumang health protocols.

Usa ka restaurant workers sa Camiguin nga si Remedios Bacsil namahayag nga ang vaccination program for tourism workers nga programa sa Department of Tourism dako og tabang sa ila nga nanginabuhi.

“Dako akong pasalamat nga makampante nami nga magpadayon sa among panginabuhi. Kampante mi nga di mahadlok padayon sa pagpanginabuhi,” matud niini.

Sukad usab sa pagbukas sa turismo niadtong Oktubre 25 gibutyag ni Camiguin Governor JJ Romualdo nga hinay hinay pa silang mobawi hilabina dili tanan makasulod labina adunay mga gipatuman nga mga gabayan.

“The last time I check ubay-ubay na gyod ang bookings... bahala hinay, basta kanunay.” positibong pamahayag ni Romualdo.

Sa iyang bahin, si Russel Magno usa ka barista sa Bar sa Misamis Oriental namahayag nga bisan apektado iyang panarbaho atol sa pandemya karon nga hinay-hinay ang pagbukas nahatagan siya og paglaom.

“affected man kaayo gyod mi nawad-an og work almost a year pero kaluoy sa Diyos naka-survive, Nakatabang sab akong mga benefits sa government nga akong nadawat. Karon nagbalik pag-abri ang bar, nahatagan ko og hope nga mobalik sa dati. Dawat nako ni nga sitwasyon kay tanan man ta naapektuhan,” matud ni Magno.

LUYO SA PAGLAMBO SA TURISMO

Duha sa mga dagkong pulitiko sa Northern Mindanao dihang milingkod sa ilang pangatungdanan giprayoridad ang turismo ug maoy gitutokan.

Si Governor Jesus Jurdin Romualdo sa probinsya sa Camiguin nahimong Gobernador sugod sa tuig 2007 human iyang termino hangtod tuig 2016, nahimong Mayor sulod sa 2016 ngadto tuig 2019 ug subling napili pagka Gobernador tuig 2019 kutob 2022.  Sa umaabot piliay magpapili na kini pagka Kongresista sa probinsya.

Sulti niini, walay lain ikatanyag ang ilang lalawigan nga one-town, one-product  (OTOP)  kondili ang Turismo lamang.

“Our tourism industry is our only one-town, one-product,” sulti ni Camiguin Governor JJ Romualdo.

Samtang si Governor Yevgeny Vincente ‘Bambi’ Emano nga anaa na sa iyang katapusang termino pagpungko isip Gobernador tuig 2013 gihimo niining flagship program ang turismo sa lalawigan.

(Si Governor Bambi Emano atol sa pagbukas sa pasilidad sa Oolong Tea plantation sa Misamis Oriental nga lakip sa gikonsiderang farm tourism. photo by Steph Berganio)

Si Romualdo ug Emano ang mobiya na sa ilang posisyon kung matapos ang election  karon umaabot  bulan sa Mayo tuig 2022.

Si Romualdo magpapili pagka kongresista sa Camiguin samtang si Emano magpapili usab og kongresista sa distrito dos sa lalawigan sa Misamis Oriental.

Sulod sa ilang pamunoan, ilang gipokosan og maayo ang turismo.

Si Governor Bambi sa Misamis Oriental, sa unang paglingkod niini isip Gobernador, ang buhatan sa Tourism nga dili pa Departamento ang maoy unang giprayoridad niini nga mahimong usa ka Departamento nga adunay dakong papel aron mas mapalambo ang turismo.

“Sa una kung moadto ko og Manila, adunay mangutana nako kung taga asa ko. Moingon ko taga Misamis Oriental ang ilang balos nga tubag. Asa mana nga lugar? Sugod ato akong gipaningkamotan nga mailhan ang turismo mao nga kini ang atong flagship program.” Matud ni Emano kinsa kampante karon nga sa iyang pamunoan milambo ang turismo ug naila na.

Lakip sa gibuboan niini og milyones nga pundo ang Sapong Cold Spring, Alibuag Cold Spring, MisOr Botanical Garden, Sagpulon Falls, Agutayan White Island ug daghan pang uban.

Kalamposan usab alang niini ang kadaogan ni Miss Intercontinental 2021 Cinderella Obeñita nga sa pagdala niini sa pangalan sa lalawigan lakip Cagayan de Oro ang mga langyaw sa local ug international nahimong curious nga mosuroy sa lalawigan.

“Ang damgo sa probinsya hinay-hinay nakab-ot. If you invested in Cindy and you divide it in 365 days  for the promotions that she has done for Philippines as a whole, not Misamis Oriental. I think utangan pata sa iya tungod kay she was promoting our country,” matud ni Governor Bambi.

(Si Gobernador Bambi Emano kauban ang Misamisnon nga si Miss Intercontinental 2021 Cindy Obeñital.)

Hangyo ni Emano sa mosunod mohulip kaniya nga unta dili pasagdan ang iyang nasugdan ug ipadayon.

Sa iyang kabahin ni Camiguin Governor JJ Romualdo gipaabot niini nga ang turismo sa Camiguin paspas na ang kalamboan ug buot niyang mapadayon kini.

“Ang battlecry namin is continuity of progress, yun ang gusto ko. Every administration nagpapalit tayo every six years, ang gusto ko dito sa Camiguin, sa Camiguin lang and of course, when I was Congressman then,  I was really fighting for continuity of progress,” butyag ni Romualdo atol sa inagurasyon sa bag-ohay lang nga pagbukas sa bag-ong gi-develop nga Airport sa Camiguin.

TOURISM PLANS OF 2022 CANDIDATE

Niining nagkaduol na ang eleksyon ug nagsugod na usab ang pagbukas sa turismo, dili man maapektuhan ang padayon nga panginabuhian apan kung matapos ang eleksyon, dako ang posibilidad nga adunay impact niini sa turismo kung ang mosunod nga lider dili magpokos niini nga programa.

Sa lalawigan sa Camiguin kumpiyansa si Romualdo nga mapadayon kini kun mapili ang iyang anak nga kasamtangang Congressman nga mao si XJ Romualdo maoy magpapili sa iyang posisyon.

“Hindi naman ako nagmamadali pero gusto ko lang po ang probinsya sa Camiguin, generations to generations sasabihin we were on the right track. Making this building for the visitors, Camiguingnons coming in, balikbayans na taga Camiguin, makikita nila na iba na talaga, how much more we are preparing for the future of the province,” pamahayag ni Governor JJ Romualdo.

Gidugang sab niini nga puhon kon palaron pagka kongresista iyang iprayoridad ang ospital sa Camiguin nga ma upgrade alang sa mga turista ug Camiguingnon ug runway acquisitions.

Magpapapili pagka kongresista sa Camiguin nga mao si Atty. Homer Mabale nga maoy makaatbang ni Governor Romualdo niingon nga pila ka adlaw gikan karon iyang ibatbat ang mga plano niya sa turismo dihang gikuhaan og pamahayag sa NM Daily source.

Samtang sa Misamis Oriental adunay upat ka mga magpapili pagka Gobernador sa lalawigan sa Misamis Oriental nga gilangkoban nila ni Gingoog City Vice Mayor Peter Unabia, Cagayan de Oro Mayor Oscar Moreno, Mis Or  2^nd District Congresswoman Juliette Uy ug ang Independente nga si Manuel Po.

Gibutyag ni Gubernatorial candidate Peter Unabia nga kung siya ang mapili pagka gobernador iyang suportahan ang turismo.

“I check pa nako kung unsa ang mga programs ni Gov (Bambi) atong I fully support pero ang direksyon nato nga goal-oriented tourism nga  kinahanglan mo-income gyud ug makagenerate og employment,” matud ni Unabia sa uwahing interbyu kaniya sa NM Daily Source.

Ang magpapili pagka bise-Gobernador nga si Ayi Hernandez ubos sa Kaabag team ni Gubernatiorial Candidate Oscar Moreno namahayag nga duha ang iyang tutokan sa turismo sa lalawigan nga mao ang Eco-Tourism nga ipackage ang Mt. Balatukan ug Mt. Sumagaya ug apilon ang kabatan-onan sa pagprotektar sa kinaiyahan.

(Ang Vice Gubernatorial candidate nga si Ayi Hernandez ubos sa One MisOr One CdO team)

Samtang buot sab niini palamboun ang Agri-Tourism kon diin hatagan og insaktong makinarya ang mga mag-uuma nga plastar nga makatikad, mo-income ug sa umaabot ang ilang umahan mahimo nila kining pangayoan og entrance fee aron sila mokita.

Gipaabot sab niini nga aduna pay daghan kakulangon nga iyang hatagan og pagtagad aron molambo ang turismo sa Misamis Oriental.

“You can never attract a big number of tourists if your hospital system is not very good. You have to make sure that the provincial hospital is lone to provide better hospital services. You cannot invite a lot of tourist kon ang pinakabasihan nga panginahanglan absent, ang potable supply of water,” pamahayag ni Vice-Gubernatorial candidate Hernandez.

Sa katapusan gipaabot sa Department of Tourism Region 10 nga mapasalamaton sila kon ang usa ka opisyales dako ang suporta sa turismo.

“Kung ang atong opisyal dako og support sa Tourism ganahan ta. Advantageous kaayo, though it’s too early to tell but if not we will cross the bridge, respect the decision-making sa official. But as a Tourism office we will continue doing our vision to promote tourism,” pamahayag ni DOT-10 OIC Chief Tourism Operation Officer Decius Esmedalla.

-----

This story was produced by Stephanie Berganio as one of the grantees of the 2021 PPI Civic Journalism Fellowship on the Coverage of the Pandemic and the May 2022 Elections, with funding from the Hanns Seidel Foundation-Philippines.

FDC upat ka tuig na nga top-notch taxpayers sa Misamis Oriental

by Steph Berganio/NMDS Reporter

UPAT ka tuig na nga napasidunggan ang FDC Misamis Power Corporation nga numero uno nga maayong mobayad og buhis sa Misamis Oriental.

Adlaw nga Lunes, Nobiyembre 29, 2021 usa ang FDC sa 20 ka mga kompanya ubos sa kategorya nga industrial ug non-idustrial nga husto ug on-time ang pagbayad sa buluhisan hinungdan gihatagan og Plaques of Recognition ug Tokens of Appreciation gikan sa Provincial Government sa Misamis Oriental.

“Siguro ang pagkamatinud-anon ang sekreto sa sige og una because it is always been the principle of the group, dili lang mi sa power plant but all kapamilya sa Filinvest. It has always been the principle of the family nga to pay the taxes, mao siguro nga four years kalouy sa diyos kita gihapon ang top-notch,” kini ang reaksyon ni FDC President and CEO Juan Eugenio Roxas.

Gipaabot sab niini nga 10 porsiyento ang nalugi kanila niadtong kasagsagan sa pandemya apan nakabangon. Gani man, gipaabot niini nga walay nawad-an nga trabahante sa ilang kompanya ug padayon sa pagpanarbaho.

Gisiguro usab nila nga luwas, dili makatakod ug matakdan sa Covid-19 pinaagi sa paghouse kanila ug paghatag og libreng bakuna dili lang sa empleyado apan lakip mga kapamilya, hinigugma sa trabahante.

Mapasalamaton si Roxas sa pasidungog nga gitunol sa kagamhanan sa probinsya ubos sa administrasyon karon ni Governor Yevgeny ‘Bambi’ Emano.

“You know nagkadiin diin nako og handle og power plants sa lain laing probinsya sa Pilipinas, diri rako kakita sa Misamis Oriental nga gawas pasidunggan ta, tagaan tag award, ipakita pa kung asa napaingon atong mga buwis. nakita man nato sa audio visuals, gipakita gyod sa ato ang unsay nahimo..so im very  satisfied,” pamahayag ni Roxas ug mapasalamaton nga dunay napadulngan nga maayo sa ilang buhis nga gibayad.

Ang FDC nagtunol usab og balor P9 milyon nga mga gamit alang sa mga frontliners sa lalawigan sama sa PPEs, face mask ug face shield, vaccines ug uban pa alang sa pakigbatok sa pandemya.

Daghan pa ang mga nakaandam nga programa aron mas palamboun pa ang serbisyo sulod sa FDC.

Gipasalig usab ni Roxas nga sa umaabot piliay masiguro nga ang nakakutay og suplay sa ilang kuryente walay mahitabong brown-out labina matapos ang maintenance niini karon Disyembre 10.

Sa kalamposan ug padayon nga pag-una sa FDC kon hisgutan ang hustong pagbayad sa buluhisan gipasalamatan niini ang kagamhanan sa lalawigan.

“Magpasalamat ko sa liderato sa probinsya Governor Bambi Emano, dili nila obligation nga pasidunggan kami.. kon dili among obligation nga magbayad og buwis, but unsa ilang gihimo ila kitang gi-recognize, pasalamat mi nga nakita namo asa nipaingon among buhis nga gibayad,”  panapos ni Roxas.

Gibutyag ni Provincial Treasurer Mr. Ronald Jame D. Violon nga obligasyon toud sa matag kompanya nga bayaran ilang buluhisan apan isip balos sa ilang maayong pagbayad sa buhis ilang gipaabot ang pasidungog nga gisugdan tuig 2018 ug aron sab ilang makita nga ang ilang bayad husto nga proyekto ang napadulngan.

“Paying tax is an obligation. It supports the government's projects and programs’ implementations. It is the lifeblood of the government. The more tax paid, the more programs and projects can be implemented,” pahayag ni Violon.

Gipasalig sab ni Vice Governor Jeremy Jonahmar Pelaez nga matunol sa insakto ang mga nabayad nga buhis sa mga kompanya.

“Rest assured nga kining inyong tax nga inyong gibayad sa amoa mahimo kining serbisyo sa atong katawhan. As your leaders amo kining ipahimutang og insakto kay sayod kitang tanan nga the province is doing well with the leadership of our good Governor, Gov. Bambi Emano,” mensahe sa bise-gobernador.

TOP 10 TAXPAYER INDUSTRIAL

1.  FDC Misamis Power Corporation (Villanueva)-P51,476,247.71.

2.  Minergy Power Corporation (Balingasag) P43,353,530.37

3.  Holcim Philippines Corporation (Lugait) P24,023,674.55

4.  San Miguel Brewery Phils, Inc. (Tagoloan) P15,308,342.09

5.  Coca Cola Beverages Philippines Inc. (Villanueva)-P12,893,405.81

6.  Steag State Power Inc. (Villanueva)-P7,381,154.31

7.  San Miguel Foods, Inc. (Tagoloan)-P6,330,620.51

8.  Indorama Ventures Packaging Phils. Corp. (Villanueva)-P4,100,168.80

9.  Petron Corporation sa (Tagoloan)-P2,976,335.16;

10.  Axelum Resources Inc (Medina)-P2,784,889.76

TOP 10 TAXPAYER-NON INDUSTRIAL

1.  Fast Services Corporation (Tagoloan)- P3,044,432.08.

2.  Cagayan Electric Power & Light Co. (Tagoloan)-P3,000,634.83

3. MORESCO I (Laguindingan)-P1,120,692.08;

4. Globe Telecom-P589,197.87

5. Honchamp Corporation (Opol) P575,263.08

6. Taipan Development Inc. (Balingasag) P571,999.27

7.  Wilcon Depot Inc. (Opol)- P507,038.19

8. Ric Bryan Capistrano (Balingasag) P169,467.29

9. Bostik Philippines, Inc. (Tagoloan) P164,020.76

10. Princemin Corp. (Balingasag)- P145,807.78

702 ka apektadong trabahante benepisyaryo sa programa sa DOLE-10

By Steph Berganio/NMDS Reporter

MOKABAT 702 ka mga trabahante nga nawad-an og trabaho,  panginabuhian ang nakadawat sa ilang suholan sa napulo ka adlaw nga trabaho nga gitanyag kanila sa Department of Labor and Employment (DOLE-X) ubos sa programang TUPAD kon Tulong Panghanapbuhay sa Ating Disadvantaged/Displaced workers.

Gipaabot ni DOLE-10 Regional Director Albert Gutib nga kini nga programa inisyatiba mismo sa National Labor Relation Commission (NLRC) 8^th Division sa pagpanguna ni Commissioner Rosario Girlie Bernardo-Sagadal nga ubos gihapon sa DOLE

“Special program kini nga gi request ni Commissioner Girlie sa NLRC attached sa DOLE para sa workers nga affected sa cases gitabangan sa NLRC kauban ang mga displaced informal sector tungod sa pandemya, nasunogan, nabahaan ug LGBT,” matud ni RD Gutib.

Sukad sa pandemya daghan na ang natabangan nga mga trabahante sa programang TUPAD (Tulong Panghanapbuhay sa Ating Disadvantaged/Displaced workers) kon diin moabot na sa 80,000 sa rehiyon ang natabangan nga trabahante.

Gipaabot sab ni RD Gutib nga ang basihan sa pagpili sa mga benepisyaryo gipaagi sa insakto nga profiling sa unom ka mga field offices sa Rehiyon uban ang mga buhatan sa PESO.

Ang kantidad nga P2,562,300 nga gitunol sa 702 ka mga displaced workers ang gikan sa buhatan ni Senator Bong Go.

Gipasabot ni Commissioner Rosario Girlie Bernardo-Sagadal sa NLRC 8th Division nga iya kining gipangayo mismo sa opisina ni Senator Go.

“Ako humingi rin ako kay Senator Bong Go ng pundo, sabi ko 300 beneficiary lang kasi kung nagdedisyon kami sa kaso kalouy yong mga trabahante na talo sa kaso, tapos walang trabaho, tapos pandemya pa so dapat magawan ng paraan,” matud niini.

Apan nakurat kini nga dili lang 300 ka benepisyaryo ang gihatagan niini apan moabot og 700 hinungdan gilakip sa programa pinaagi sa TUPAD ang mga naapektuhan sa baha, nasunogan ug mga kaigsuonang LGBT.

“So naisip ko na ang NLRC under yan ng DOLE meron ngang TUPAD, yon nga humingi ako sa office ni Senator Bong Go at nagulat ako hindi lang 300 beneficiaries, 700 lahat kayo,” butyag sa Commissioner.

Matag usa kanila modawat og tag P3,650 nga sweldo sa ilang napulo ka adlaw nga pagtrabaho.

LAING AYUDA GIKAN SA DSWD

GAWAS sa ilang madawatan nga suholan gikan sa programang TUPAD ang buhatan sa Department of Social Welfare and Development (DSWD-10) mitunol usab kanila og tabang pinaagi sa programang Assistance to Individuals/Families in Crisis Situation (AICS).

“Kining ihatag sa inyo sa DSWD under AICS alang kini sa kadtong displaced workers o nawad-an ug apektado sa pandemya,” pasabot ni Faith Sabulana nga mirepresentar sa buhatan sa DSWD-10.

Gipaabot niini nga gawas sa AICS ubay-ubay sab nga assistance ilang gitanyag sa mga naapektuhan sa pandemya sama sa  educational assistance sa mga nag-eskwela sa kolehiyo, medical assistance sa mga nagsakit nga galisod ug bayad sa pagpatambal ug daghan pang uban.

Mitambong sa dakong kalihokan si DOLE Assistant Secretary Victor Del Rosario kinsa nagpaabot og mensahe ngadto sa mga benepisyaryo nga unta ang programa sa gobyerno ubos ni Presidente Rodrigo Duterte makatabang ug makahupay sa ilang naagian nga kalisdanan.

“Nanghinaot mi nga kining atong programa sa TUPAD kahit papaano ay makakatulong sa inyo kahit papaano mabawasan man lang yung hirap natin dala ng Covid-19, kumapit po tayo sa panginoon.” Matud ni Asec. Del Rosario.

Samtang pinaagi sab sa video message nagpadangat og mensahe si Senator Bong Go nihangyo sa katawhan nga magtinabanga ning panahona sa pandemya.

“Alam ko po mahirap ang panahon ngayon nasa gitna tayo ng krisis dulot ng Covid-19, magtulungan lang po tayo sino ba ang magtutulongan kundi tayo lang po kapwa Pilipino mga kababayan ko magmalasakit at magbayanihan po tayo at malalampasan po natin ang krisis na ito,” pahayag ni Senator Bong Go.

Aduna sab abiso si RD Gutib sa mga nangita ug nawad-an sa trabaho nga mobisita sa ilang buhatan kay sa umaabot Disyembre 8, 2021 dungan sa ilang ika 88^th nga Anibersaryo sa DOLE-10 adunay ipahigayon nga online job fair katimbang ang My Minimo o ba kaha doul sa mga buhatan sa PESO.

Katungod sa kababayen-an padayong gitutokan sa RIACAT-CP-VAWC

By Steph Berganio/NMDS Reporter

WALAY puas ang pagprotektar sa nagkadaiyang buhatan sa Northern Mindanao maundang lamang ang mga pagpangabuso nga nasinatian sa mga kababeyen-an lakip sa kabataan.

Ang Regional Inter-Agency Committee on Anti-Trafficking, Child Pornography, Violence against Women and their Children (RIACAT-CP-VAWC)-10 maoy nanguna sa kampanya niining giobserbar ang selebrasyon sa 18-Day Campaign to End VAW.

“Naghatag gyod ta og pagtagad dili lang sa selebrasyon karon as we celebrate the 18-day campaign to end VAW apan naghatag ta og kahigayonan alang sa tanan kababayen-an nga maatiman, maampingan ug matagaan og proteksyon ilang right,” kini ang pamahayag ni Rosemarie Conde ang Assistant Regional Director Assistant Regional Director for Operations sa Department of Social Welfare and Development (DSWD-10).

Pamahayag kini niya atol sa Talakayan nga giorganisa sa Philippine Information Agency (PIA-10) nga gipahigayon sa SM Downtown Premier adlawng Huwebes, Nobiyembre 25.

Gani man ang buhatan sa DSWD-10 padayon nga mihatag og proteksyon sa kababayen-an sa tibouk rehiyon.

Sulod lamang sa unang tulo ka kwarter nagsilbi ang DSWD og 365 nga women especially in difficult circumstances (WEDC) kon diin sa ilang center based nga ahensya ang Home for Girls adunay 43 kliyente ug 11 kliyente sa Haven for Women.

Gipaabot niini nga ang ilang gi-cater nga mga kliyente kadtong wala gyod gakapadulngan hilabina ang ilang mga perpetrators wala pa madakpan o ba kaha adunay mga bug-at nga rason.

Niining 11 ka kliyente sab sa Haven for Women sagad kanila adunay mga gipangdala nga mga dependents o mga anak nga lakip sab biktima sa pagpangabuso.

Adunay mga kliyente gawas sa center ug nagpabilin sa ilang komunidad kay kini sila adunay makaprotektar kanila.

Aminado sab si Konsehal Edna Dahino ang chairman sa komitiba sa women and family relation sa konseho sa Cagayan de Oro nga adunay pagsaka sa kaso sa pagpangabuso sa siyudad nga miabot og 225 apan padayon ang ilang paghatag og mga programa ug serbisyo nga maprotektahan ang kababayen-an.

“Sa Community Improvement Division, naa’y mga seminars, despite sa atong pandemya nga nasinati. So wala muhunong ang atong siyudad sa pagprotehir sa pamilya, which we claim nga ang pamilya gyud mao’y pinaka-core sa atong sosyedad,” matud niini.

Gipaabot sab ni Department of Justice (DOJ)-10 Regional Prosecutor Merlynn Uy nga daghan na ang mga nakasuhan  nga mga perpetrators aron lamang maprotektahan ang kababayen-an.

Tuig 2021 lamang aduna silay nadawat nga 612 ka mga VAW cases kon diin pinakataas ang Cagayan de Oro nga dunay 146, gisundan sa Bukidnon nga 105.

Kon hisgotan sab ang napasaka sa DOJ-10  2021  may kalambigitan sa children in conflict with the law o CICL moabot na kini sa 533 ka kaso kon diin pinakataas ang kasong rape nga 318 kon asa nag-una ang Misamis Oriental ug gisundan sa Lanao del Norte, adunay 124 sa cyber crime ug  32 sa trafficking in persons.

Matud ni Regional Prosecutor Uy nga ang pagpangabuso sa kababayen-an dakong hagit usab kanila gumikan sagad sa mga away magtiayon mag-uli ug magkabalik.

“It is very challenging also kay kining mga asawa kon masakitan dali ra sila mopasaylo, ang uban dili na nila ipadayon ang kaso, ang uban mao pay mohatod og pagkaon sa ilang napriso nga partner.” matud niini.

Abiso niini sa kababayen-an nga naabusuhan dili lang sekswal, emosyonal, ekonomikanhon ug pisolohikal nga aspeto nga modangop gyod dayon sa kapulisan ug mga responsableng ahensya aron kini maaksyunan kay sila protektado ubos sa RA 9262 kon Violence Against Woment and their Children protection Act.

MGA PROGRAMA

Subay sa 18-Day Campaign to End Violence Against Women adunay mga gipahigayon nga kalihokan sa Kiosko sa Divisoria sa Cagayan de Oro.

Aron usab maedukar ang katawhan kabahin niini ug makatabang sa pagreport sa mga gipang-abuso naghatag og mga information materials ang RIACAT-CP-VAWC-10 sa mga transport groups sama sa pagpamulot niini diha sa mga publikong salakyan sa kadalanan.

Aduna usab mga video and logo making contests, webinars aron mas mapalapad ang kahibalo sa katawhan ug pakighiusa kalabot niini.

Gawas niini adunay mga gipang establisar nga mga centers alang sa kababayen-an, paghatag og mga livelihood ug tabang pinansyal lakip ang pagtunol og mga psychological assistance ug counseling.

Ang tema sa selebrasyon nga magsugod Nobiyembre 25 ngadto December 12 mao ang “VAW-Free Community Starts with Me.”

Ang Men Opposed to Violence Against Women Everywhere ( MOVE) sa DSWD Field Office 10 Chapter lakip sa hugot nga misuporta sa pagprotekta sa kababayen-an.

3 patay sa ngilngig nga bangga sa Bukidnon

Gihangyo sab ang mga motorista nga mahimong responsable ug magbantay diha sa pagmaneho lakip mokooperar sa kapulisan.

BBM-SARA SUPPORTERS SA NORTHMIN WALA NALUYA SA MGA PAGPANGDAOT

By Steph Berganio/NMDS Reporter

GIPAABOT sa regional organizer nila presidential aspirant  Bongbong Marcos ug vice presidential candidate Sara Duterte nga mas mikusog ang ilang suporta sa duha gumikan mao kini ilang nakitang magdala og dakong kabag-ohan sa nasud sa Pilipinas.

Niadtong adlawng Domingo, Nobiyembre 21, 2021 gipahigayon ang halapad nga caravan nga gitambongan sa kapin libo ka mga sakyanan ug mga motorsiklo.

Ang Local Headquarters Spokesperson nga si Atty. Kenneth Tamala niingon nga wala nila gikaluya ang mga pamahayag ni Presidente Rodrigo Duterte kalabot sa giingong ‘weak leader’ si kanhi Senador Bongbong Marcos.

“With all due respect to the President, iyaha manang opinion, we all have different opinion, kami man siguro tanan diri pila man ta ka libo diri wala man siguro moanhi diri if we thought that BBM is weak,” matud ni Atty. Tamala

Ilang girespeto ang mga pamahayag sa presidente apan dili kini makapaguba ug makaluya sa ilang suporta sa BBM-SARA tandem.

Gikalipay usab sa mga organizers ang consistent nga pag-una sa tandem sa mga online ug organization survey.

Kalabot usab sa mga nipakatap nga dili credible, peke ug fabricated ang mga survey gipaabot ni Atty. Jose Pallugna nga dili lamang madawat sa kaatbang nga taas og bentaha ang BBM-SARA tandem.

“Speaking of all surveys, political gani sa survey na daugon. They would say nga luto ang survey nga pabor ang survery nga all of this ilang gisulti kay lamang man kaayo si BBM, they cannot accept the fact, so unsay ilang pangdaot napod nga ang survey fake, dili tinoud, fabricated. But the survey in all the survey organization consistently nga leading kaayo si BBM,” pamahayag ni Atty. Pallugna.

Dugang sa mga organizer nga daw dili mabangbang ang suporta nga gipakita sa katawhan sama sa nahitabong caravan nga walay nagsugo kanila, nagkout og kaugalingong kwarta apan ilang kabubut-on nga magkatapok ug magpahigayon niini aron lamang ipabati ilang dakong suporta sa kandidatura ni Marcos ug Duterte.

Gitubag usab sa grupo ang mga pangutana kalabot sa mga alegasyon nga gibati sa kampo ni BBM

“whatever ilang allegations that his father did, we cannot hold BBM for that, I think that’s governing principl here, walay basis, legally.” Matud sab ni Atty. Tamala.

“Kung makalingkod gyod ni sila, this in not for ours para gyod ni sila sa future sa atong kabataan,” dugang sa usa ka supporter.

FAIRY TALE JOURNEY SA CINDERELLA SA MISAMIS ORIENTAL

By Steph Berganio/NMDS Reporter

ANG pagkab-ot sa korona ug titulo sa Miss Intercontinental 2021 usa lamang sa damgo kaniadto ni Cinderella Faye Obeñita nga karon iyang nakab-ot ug nahuptan.

Oktubre 29, sa nasud sa Egypt ug Oktubre 30, 2021 sa nasud sa Pilipinas nagmaya ang mga pageant fans dihang ang pambato sa Pilipinas nga si Cinderella ang ginganlan nga Miss Intercontinental 2021 kon asa iyang gipilde ang 72 ka mga kandidata nga nagikan sa nagkalain-laing nasud sa kalibutan.

Apan dili ingon kadali ang mga sakripisyo nga mga naagian ni Cinderella  sa pagkab-ot sa maong titulo.

Gani man gibalik lantaw niini nga samtang nagtungha pa kaniadto nakatilaw siya og pagpangbully gumikan lamang sa iyang taas nga height. 

Daghan pa usab miabot nga mga hagit ug pagsulay iyang natagamtaman. 

Dihang iyang gidesisyunan nga moapil sa Binibining Pilipinas mao sab ang higayon nga mibuto ang pandemya hinungdan nga ang mga kalihokan gaka-oktaba tungod sa mga gipatuman ug gipasakang level sa kwarantina.

Pasenyosa kini sa paghulat kon kanus-a mahinayon ang kompetisyon.

Samtang gapaabot sa anunsyo sa kompetisyon sa organisasyon sa Bb. Pilipinas nagpadayon kini  sa pagpanarbaho isip usa ka empleyado sa Misamis Oriental Provincial Government isip Senior Tourism Officer sa buhatan Tourism Department.

Visible si Cinderella sa mga kalihokan sa lalawigan isip host, simpleng gabuhat usab kini sa iyang mga trabahoun sulod sa buhatan.

“simple, hilumon, gwapa, boutan ug bright,” kini ang sagad nga tubag sa pipila ka mga empleyado kon pangutan-on unsa ang ilang namatikdan kang Cinderella sa pagpanarbaho niini sa Kapitolyo.

Kung ang paghulagway sa pipila usa kini ka ‘hilumon’ apan dili kung kini makakapot og microphone gumikan pag-abot sa beauty pageant competition mokaon kini og mikropono labina gyod diha sa mga question and answer portion.

August 24, 2019 nahimong Miss Cagayan de Oro si Cinderella kon diin iyang gipilde ang 11 ka mga kandidata.

Sa wala pa usab nahimong Miss CdeO 2019 iyang gitukod ang Crown Cdeo: Cervical Cancer Awareness and Prevention Circle.

"I founded this organization in 2019 that's before I join Miss Cagayan de Oro. Why, Cervical Cancer, this is very personal advocacy because I have personal friends, families who died in Cervical Cancer and I said to myself that I really want to continue the fight for them," 

(photo courtesy studio 101)

Bulan sa Hulyo 2021 nahinayon ang kompetisyon niini sa Bb. Pilipinas ug atol sa pag-anunsyo sa Top 12, gitawag si Cinderella nga ika thirteenth finalist o wildcard human nahimong People's Choice Award.

Gipabilib niini ang mga judges ug mga fans dihang gitubag niini ang pangutana sa sikat nga designer nga si Michael Cinco.

"How important are luxury items like bags, clothes, and jewelry for a woman, when the national economy is down and struggling?"

Tubag ni Cinderella: "In life, we always find ourselves in a crossroad of choices. Women always have a choice—whether to prioritize luxury items while we are facing a pandemic, and also we have a choice to embrace the concept of a new beautiful, which is responsive to the needs of the time, adaptive to the change of times. I think I would choose to be that woman who understands the problems of the Philippines, the problems of my community, so that we would be able to uplift each other. I would be that kind of woman, who would comfort the afflicted and afflict the comfortable."

Ang walay lipod-lipod ug maayo nga tubag niini maoy nihatag kaniya sa titulong Bb. Pilipinas Intercontinental 2021 .

(photo courtesy Bb. Pilipinas)

Human iyang pagdaog sa maong titulo sa Bb. Pilipinas gipreparahan na usab niini ang iyang representasyon sa nasud sa Pilipinas alang sa kompetisyon sa nasud sa Egypt.

Ubay-ubay ka mga engagements ang gitambongan niini isip Binibini duties niini.  Usa sa importanteng tuyo niini sa iyang pag-uli sa Misamis Oriental aron i-shoot ang iyang video promotion sa gitakdang kompetisyon sa intercontinental.  

MISS INTERCONTINENTAL 2021

Bulan sa Oktubre mibiyahe kini sa nasud sa Egypt aron irepresentar ang nasud sa Pilipinas.

Early favorites kini sa mga pageant fans tungod sa maayong hosting skills nga gipagawas sa wala pa ang koronasyon.

Apan mas gipabilib niini ang mga hurado atol sa kompetisyon dihang natubag niini ang pangutana: As an international ambassador, do you believe that speaking English is important for Miss Intercontinental? Why or why not?

Tubag sa pambato sa MisOr nga si Cindy:  As an ambassador, I don't think that speaking a specific language is very important here in Miss Intercontinental or any pageant at all. As long as that woman is a woman of power and grace, commitment and intelligence, no matter what language she speaks. And that woman is actually a woman of style and substance, then she can win any pageant or any endeavor she is into. I have learned here in Miss Intercontinental that a woman should posses the power of substance and I believe I am that woman because that is an essence of a modern day Miss Intercontinental that we are living in a world wherein its very hard to survive, and as Miss Intercontinental, I would like to be that source of hope, that source of inspiration, on the true power of beauty and that is felt in the kindness of hearts and the sincerity of our loving actions. Shokran, Sharm El Sheikh!

Sa uwahi ginganlan si Cinderella nga Miss Intercontinental 2021 sa maong kompetisyon kon diiin mibuhos sa tibouk social media ang congratulatory message alang niini lakip mismo ang organisasyon sa Binibining Pilipinas nga labihan ka-proud sa naabot niini.

(photo courtesy Bb. Pilipinas)

“From wildcard to Miss Intercontinental 2021! Your Cinderella story is truly inspiring. Thank you for raising our flag, Cindy,” kini ang deretsong post sa Bb. Pilipinas official facebook page.

Ubay-ubay sab ka mga dagkong personalidad, mga beauty queen title holder nagpaabot sa ilang kalipay alang kang Cinderella.

Si Cinderella ang ikaduhang Filipina nga miangkon sa Miss Intercontinental crown kon diin ang labing una mao si Karen Gallman niadtong tuig 2018.

FAIRYTALE HOMECOMING

Ang lalawigan sa Misamis Oriental nga gigikanan niini sa pagpanguna ni Governor Yevgeny Vicente Emano labihan ang kalipay sa pagdala og garbo ug honor niini sa lalawigan.

Kauban ang buhatan sa Provincial Tourism Deparment sa pagpanguna ni Atty. Jeffrey Saclot nagpreparar gilayon kini alang sa iyang homecoming.

Niadtong adlawng Dominggo, Nobiyembre 14, pagdangat ni Cinderella sa Laguindingan airport, sama sa karwahe ni Cinderella sa fairytale.

Giandaman kini sa Misamis Oriental og bongga nga masakyan alang sa iyang motorcade. Gihulatan sab kini sa mga Misamisnon diha sa kadalanan.

(photo courtesy Bb. Pilipinas)

Gihatagan usab kini ni Governor Emano ug welcome dinner ug adlawng Lunes Nobiyembre 15, 2021 miapil kini sa flag raising ceremony sa Provincial Capitol kon diin gihatagan kini og makabubuhong nga pasidungog ug pasalamat. Usa dayon ka pressconference ang nahitabo.

Dinhi iyang gipaabot nga ang iyang kadaugan gasa ug dedikasyon niya sa Misamis Oriental ug kang Governor Emano nga anaa kaniya nagpaluyo ug nisuporta, dili lang pinansyal apan taman sa mahimo niini nganong nakab-ot niini ang iyang titulo karon.

“This victory is not mine. This is of course for the people who have sacrificed. This is for you. You have sacrificed for me also. I really dedicate this win to you Gov. and to all the people of Misamis Oriental for your commitment to support me,” pahayag ni Cindy.

Isip usab balos sa dakong suporta sa amahan sa lalawigan kaniya iyang gipaabot nga iyang himoun kutob sa mahimo ang pagpromotar sa Misamis Oriental.

“If mao ni siya ang strongest way to really promote Misamis Oriental and whenever given the opportunity to really talk with the Ambassadors, with  big wig, so I will really promote Misamis Oriental and most definitely just show to them the quality of Misamisnon,”

Lakip sa mga itinerary ni Cinderella ang pagbisita niini sa iyang almamater sa Liceo De Cagayan University kon diin sa maong unibersidad migradwar kini isip Magna Cumlaude.

“I am thankful that Liceo prepared me for this. My first pasarela was tested on the pageant stages of Liceo. So, I will never forget that in these walls, I started to build my confidence that pushed me to be where I am now.” Sulti niini.

Gibisitahan usab ni Cindy ang tanang buhatan sa Kapitolyo nga dako og kabahin sa iyang kalamposan, misuroy usab kini sa mga nag-unang tourist spots sa lalawigan ug ang local nga kagamhanan sa Gingoog City nangandam sab og motorkada alang niini ug paghatag pasidungog.

Sama sa fairytale ang storya sa kinabuhi sa tinoud nga Cinderella sa Misamis Oriental.

“It was not a walk in the park to be able to challenge the giants of pageantry. I competed against Latinas who went there to win and not just take part. I came face-to-face against Asians who are all powerhouse countries that never wants to fail. All in all, we bested 72 countries across continents.” Matud ni Cinderella.

Sama usab sa mga prinsesa sa fairy tale ang Cinderella sa MisOr aduna sab prince charming nga andam mosabot ug mosuporta sa iyang mga nagkalain laing commitment. 

"Well, my heart is in the right place right now, I'm very happy with my partner he's been so understanding medyo naay mga times nga magstorya mi, mga challenges nga among ma encounter like grabe na ang mga exposure, guestings but he sees to it nga maka understand gyud siya sa situation because I think that's love, if you really love the person you will support sa iyang mga endeavor," pamahayag niini. 

Ang kalampusan ni Cinderella susama sa fairytale nga gikan sa usa ka wildcard candidate migula kini nga mananaog ug sama sa usa ka prinsesa sa fairytale, walay pangandoy nga dili makab-ot ug kalisod nga dili malampasan kon kini paningkamotan inubanan sa dakong pagsalig sa kaugalingon ug labawng makagahahom. 

LAVIÑA OPISYAL NA NGA KANDIDATO PAGKA MAYOR SA CDEO

by Steph Berganio/NMDS Reporter

"MORE than enough to win," Kini ang pahayag ni Cagayan de Oro Mayoral bet Pompee Laviña kung hisgotan ang giingong suporta nga iyang nakuha sa katawhan Cagayan de Oro City.

Hingpit na nga magpapili pagka Mayor sa siyudad si PHIVIDEC Administrator Laviña human adlaw nga Biyernes, Nobiyembre 12, 2021 iyang gihulipan si Atty. Florentino Dumlao gikan sa partido Lakas CMD ug mi-substitute niini.

Human sa substitution  unang pamahayag niini mao ang pagpaabot sa iyang dakong pahasubo sa pamilya ni Congressman Rolando ' Klarex' Uy kinsa iyang mamahimong kaatbang sa pagka Mayor sa umaabot piliay 2022 human ang anak niini nga si Sherwin Uy ang gipusil patay adlawng Huwebes sa Brgy. San Simon, siyudad sa Cagayan de Oro.

"Una sa tanan, akong pahasubo sa pamilya ni Congressman Klarex Uy. Ang Ako lang masulti mao nga ato na lang isalig sa tinugyanan sa balaod ang pagsulbad sa kaso aron mataral sa hukmaman ang mihimo sa maong salaod." pahayag ni Laviña.

Isip sab pagrespeto sa nagbangutang pamilya ni Congressman Uy usa sa gisakripisyo niini nga dili lang usa magsadya sa mga kalihokan.

"Karon unta didto unta ta maglunch sa Cogon Market kay taga didto man gyud ko. in fact midaog ko diha mabibo kaayo murag di maayo tan-awon, Sa gabii unta mag-adto sa lifestyle maghimamat sa batan-on amo pod gikansela para di makita gahappy-happy ta nya naay atong isig katawo feeling pain nawad-an og anak," sulti ni Laviña.

Giklaro sab niini nga walay lain pasabot sa iyang pagsubstitute gumikan nakaeskedyul na usab karon adlawa.

Gituldokan sab niini ang pangutana kon unsay reaksyon ug depensa niini kon ugaling itumbok ang iyang kampo sa kamatayon sa anak ni Kongresista.

“Unsa man atong eeksplekar kon wala tay labot? wala tay maeksplekar and I don't think they will do that. kay nabalo siguro na sila unsay tinoud, you cannot defend something that's not true and accusation that has not even been made," sulti niini.

AUTOMATIC RESIGN SA PHIVIDEC

Epektibo Nobiyembre 12, 2021 wala na kini naghupot sa iyang posisyon isip Administrador sa PHIVEDIC gumikan anaa sa balaod nga kung magpapili awtomatikong resign na kini sa pangatungdanan.

"Upon filing I am considered resign but in fact I drafted the resignation also effective today. Sa balaod man gud the minute you filed your certificate of candidacy you are considered resign," sulti niini.

Kalabot sa hulip kaniya dili pa niini masulti labina nga kinahanglan appointed kini ni Presidente Duterte susama sa gihimo sa Presidente kaniya.

“Ang makapuli sa ako wala pako kabalo ang presidente man ni appoint ana dili man ang Mayor sa Cagayan de Oro so maghulat ta, I don't know if mag appoint ba silag bag-o." dugang niini.

Gipasabot sab niini nga iyang gisulit ang pagpangatungdanan sulod sa PHIVIDEC aron mas daghan pa ang matabangan.

Dugang niini nga sulod 14 ka bulan maong buhatan daghan na siya og mga napatuman lakip niini ang mga empleyado nga na regular sa trabaho, mga nahatagan og luna, ayuda, gatusan ka mga trabaho gikan sa mga nagtukod nga patigayon ug uban pang  programa.

“Pagbiya ko sa PHIVIDEC giplastar ko na daan,” sulti niini.

BAG-ONG CAGAYAN

DUGANG ni Laviña nga isip usa ka lumad nga Kagayanon bout niyang tagaan siya og higayon nga matagamtaman iyang serbisyo.

"You have to know who really am, Pompee Laviña lumad gyod nga Kagayanon, Ako naningkamot karon mohangyo sa Kagayanon nga basin gusto nila tagaan og higayonan usa ka lumad nagdako sa Cogon, preparado, walay bisan usa ka kaso sa korupsyon, andam, dunay klaro nga programa nga bag-ong Cagayan,” sulti niini.

Tipik sa iyang saad kung makalingkod mao ang paghatag og pagtagad sa katawhang kabus, libreng edukasyon sa kolehiyo, maayong panglawas, trabaho ug uban pa.

Mihatag sab og rason si Laviña nganong mas mipatigbabaw kaniya nga moserbisyo sa dakbayan.

“Ang tao gidaog daog. Wala gitagaan og ayuda bisag ila to. karatihon sa merkado, mga jeepney driver silotan ug mabankaruti nalang ang pamilya. traffic, baha,  basura walay sulbad. Tungod sa walay ayuda dili maayo ang pagkapugong sa Covid,  bakuna hinay, daghan nawad-an ug trabaho ang uban gipangutom uban maghikog. Mao kana ang realidad sa dakbayan."

Panapos niini nga sa iyang pangidaron ug daghan na nga naabtan ug naagian nga naserbisyuhan mahimo na kaayo niya nga magrelax sama ni Presidente Rodrigo Duterte apan asoy niini nga sa ilang uwahing paghinabi ilang nasabutan nga ang makapalipay kanila mao ang pagserbisyo sa katawhan.

“To be happy, serve the people because it makes you who you are,” panapos niini. 

SUPORTAHAN NGA PRESIDENTE

Niiining opisyal na siya nga kandidato ubos sa partido Lakas CMD kauban ang partido Padayon Pilipino, CDP gipaabot niini nga iyang suportahan nga presidente sa Pilipinas mao ang kinsa man nga ituboy ni Presidente Duterte.

"December of 2020 nga nagsabot kami ni Presidente Duterte nga magkauban gihapon kami kung kinsa iyang suportahan nga kandidato pagka presidente didto ko," Dugang niini nga kung si Inday Sara Duterte ang mag-presidente dili niya malimtan ang suporta niini kaniya dihang milansad sa unang higayon sa Cagayan de Oro.

"Grabe akong kampanya kaniya, nakasaad pako sa amahan kung kinsa iyang pilion nga kandidato pagka presidente akong suportahan," sulti ni Laviña.

‘ABO’ NI KA-ORIS GIULI NA SA PAMILYA

By Steph Berganio/NMDS Reporter

HINGPIT na nga nahuptan sa pamilya ni Ka Oris ang iyang gi cremate nga patayng lawas.

Ang local nga kagamhanan sa Impasugong sa Bukidnon uban sa pakigkoordinasyon sa 4th Infantry (Diamond) Division ang miuli sa cremated nga patayng lawas ni Jorge Madlos alias Ka Oris ngadto sa iyang pamilya nga gipahigayon adlawng Martes, Nobiyembre 9, 2021 sa Municipal Hall sa Impasug-ong, Bukidnon.

Si Mayor Anthony A. Uy sa munisipyo sa Impasugong maoy pormal nga miturn-over sa cremated nga lawas ni Ka Oris ngadto sa iyang igsuon nga mao si Rito Madlos pinaagi sa usa ka simple nga seremonya nga gisaksihan sa mga empleyado sa LGU lakip mga personahe sa 8th Infantry Battalion sa 403rd Infantry Brigade, 4ID uban ang mga personahe sa Impasug-ong Municipal Police Station.

Si Rito Madjos mibiyahe pa gikan sa Surigao City sayo sa kadlawon ang maoy gihatagan katungod sa pamilya niini nga maoy mo-claim sa na cremate nga lawas ni Ka Oris.

Gihatagan usab kini og santos nga misa lakip cash aid alang sa pamilya sa wala pa ang turn-over ceremony.

Ang LGU Impasug-ong lakip pwersa sa kasundalohan nipaabot sa pahasubo ngadto sa pamilya nga taliwala sa gipili niining kausa gikinahanglan gihapon nga ipahiluna ug iplastar ang patayng lawas.

"Among gipaabot ang kinasing-kasing nga pagasubo sa pamilya Madlos. Ang lokal na panggamhanan sa Impasugong kauban ang kasundaluhan ug kapulisan naningkamot nga mahatagan ug desenti ug plastar nga papahulayan ang patayng lawas ni Mr Jorge Madlos," matud ni Mayor Uy.

Si Rito Madjos taliwala sa gidangatan sa iyang igsuon mapasalamaton og dako sa gobyerno sa pag-uli sa iyang igsuon.

“We already offered his life to the God Almighty. His time is up. We cannot deny that he is a fugitive. I say this in fairness to everyone, in fairness to your service, pasalamat ako gihapon kay luyo sa iyang pagka-fugitive, inyu gihatagan sya ug serbisyo na di nakita sa among pamliya. On behalf of Madlos family of Surigao del Norte and so with my family affiliates in Surigao, I am very thankful to all these efforts that you showed to us, salamat salamat kaayu ninyo,” pahayag niini.

Samtang adlawng Lunes una na giturn-over ang patayng lawas sa kauban niini nga si Eighfel Dela Peña alyas Pika/Maui ngadto sa iyang inahan nga si Normelita Dela Peña kinsa nakadawat gihapon kini ug cash assistance ug duha ka sako nga bugas.

Gipadangat sab ni Major General Romeo S Brawner Jr, Commander sa 4ID iyang pasalamat sa LGU sa Impasugong sa pagpaabot ug suporta ug tabang.

“Once again, our sincerest condolences to the bereaved families of Jorge Madlos and EIghel Dela Peña. True to our commitment in respecting human rights consistent with the rule of law and in abiding with the existing COVID19 protocols and guidelines, the remains were now properly turned-over to their respective families. Though your AFP claimed victory and that justice has been served for the people, we offer our prayers to them, may their souls rest in peace,” pahayag ni Mgen Brawner.

Gipanawagan sab niini ang nahibilin pa nga mga walhong grupo sa kabukiran nga manurender aron dili masusama sa nahitabo kang Ka Oris nga namatay sa operasyon.

DR. PAASA GIILANG BAG-ONG OFFICER-IN-CHARGE SA PROVINCIAL HEALTH OFFIC

GIILA karon nga bag-ong Officer-in-Charge (OIC) si Dr. Marieto Austin Paasa sa buhatan sa Provincial Health isip hulip kang PIATF Chief Dr. Jerie Calingasan.

Gi-congratulate ni Governor Bambi Emano si Dr. Paasa atol sa ika-81 nga sinimanang pagpakayab sa nasudnong bandila niadtong adlawng Martes, Nobiyembre 2, 2021.

“Welcome Doc Baba [Dr. Paasa] as our new OIC for the Provincial Health Office,” matud ni Gobernador Emano.

Nanghinaut ang Gobernador nga padayunon niini ang mga nasugdan ni Dr. Calingasan isip bag-ong nagdumala sa kinatibuk-ang operasyon sa natad sa kahimsog sa panglawas sa probinsya.

“Ako nagapanghinaut unta nga mapadayun nimo ang nasugdan ni Chief Jerie Calingasan wala pod koy duha-duha nga makaya nimo,” sulti ni Gobernador Bambi.

Midugang sab ang amahan sa lalawigan nga kanunay nga anaa kini alang sa pag-abag ug mupaluyo kauban ni Provincial Administrator Atty. Jocelyn Lood-Mateo isip suporta sa pagdumala lakip na sa mga balay-tambalanan sa lalawigan.

“Do not be afraid, do not be worried kay naa man pod mi duha ni Atty. Joy Mateo mosuporta sa imong mga plano para sa atong 8 ka tambalanan apil sa atong PHO,”dugang niini.

Dako ang pagsalig ni Gobernador Bambi nga ang operasyon sa pagpaayo sa kahimsog sa panglawas sa probinsya mapadayun hilabina nga maayo na daan ang sistema nga nasugdan sa maabtikong pamunoan ni Dr. Jerie Calingasan. JANE SALIMBAO/PIO

(HULAGWAY KUHA NI MARVIN GILIG/PIO)

HOUSEHOLD GARDEN OWNERS MALAUMON NGA HIMOUNG INSPIRASYON ANG PAGSALMOT SA SEARCH FOR OUTSTANDING G4

MGA CDW’s SA MISOR PADAYON NGA GIHATAGAN DUNGOG NI GOV. BAMBI EMANO

DALAGA NALIGIRAN SA GADAGAN NGA LIGID

Mando sa kapulisan sa mga motorista nga magbinantayon diha sa kadalanan ug sa dili pa mobiyahe siguroon nga maayo ang kondisyon sa salakyan aron malikay sa bangga.

Criminal proceedings batok abugado sa Y4 gisuspenso sa korte

GIHATAGAN og bili sa Makati Trial Court ang motion nga giduso sa abugada sa Yanson 4 lakip ang pagpugong sa warrant of arrest batok niini.

Si Atty. Ann Isabela Galvez  ang abugado sa mga Yanson 4 nga gilangkoban sa magsoung Ricardo, Emily, Celina ug Roy nga nanag-iya sa mga dagkong bus companies nga nag-operate sa Vizayas ug Mindanao nag file og motion nga gi-grant dayon sa Makati Trial Court.

Sa resolution nga gipagula ni Judge Xavier Del Castillo pinetsahan Oktubre 28, 2021 gikumpirmar niini ang nagpadayon pa nga kwestyonableng  pre-judicial  sa lain nga Civil action sa Regional Trial Court sa Bacolod City ug kinahanglan pa nga ideterminar kon guilty ba o inosenti ang akusado sa criminal cases nga giatubang hilabina kinahanglan pa kining eresolba sa dili pa ipadayon kining mga criminal nga kaso.

Gihatagan gibug-aton niini nga ang July 7, 2019 Board Meeting sa Vallacar Transit Inc.  ang giingong usa ka balido lakip na ang resolution ug corporate action nga gi-adaptar sa mga Board of Directors sa nasangpit nga panagtigom. 

Nahisubay sab niini ang statement o pamahayag nga giluwatan ni Atty. Galvez kalabot sa 2020 General Information Sheet sa kompanya nga giduso uban ang SEC nga giingong dili tumo-tumo.

Gumikan niini, nadesisyonan sa korte nga walay falsification of documents nga nahitabo ug subay niini kung ang July 7, 2019 VTI Board Meeting ang gi-upheld sa RTC sa Bacolod, si Atty Galvez uban ang Yanson 4 dili makonsiderang nakasupak sa falsification ug perjury.

Nakalatid sab sa resolution ni Judge Del Castillo nga ang criminal action labot sa kasong falsification ug perjury ang magdepende gihapon sa pinal nga determinasyon sa korte sa Bacolod hilabina nga pending pa ang intra corporate suit sa Yanson faction nga dunay commercial Court case number 19-119.

"To avoid conflicting decisions between two courts, it is proper to suspend the proceedings before him until the intra corporate issues are resolved pursuant to Section 6 and 7, Rule 111 of the Rules of criminal procedure," dugang ni Judge Del Castillo.

Kahinunduman una na nga miprotesta og inhustisya si Atty. Galvez human giakusahan og falsification and perjury nga gipagawas gikan sa  Makati City Prosecutor's Office pinaagi sa resolusyon nga pinetsahan niadtong Septiyembre 20, 2021 kon diin si  Galvez giingong guilty og usa ka ihap sa falsification ug 1 ka count sa perjury.

(file photo) 

MISOR NAGSADYA SA KADAOGAN NI CINDY OBEÑITA SA MISS INTERCONTINENTAL 2021

Source: MisOr PIO

Legal counsel sa Y4 miprotesta og 'inhustisya'

MIPROTESTA og inhustisya ang usa sa Abugado sa Y4 o  Yanson siblings human giakusahan og falsification and perjury nga gipagawas gikan sa  Makati City Prosecutor's Office.

Sa resolusyon nga pinetsahan niadtong Septiyembre 20, 2021, ang buhatan sa City Prosecutor sa Makati ang nakakita og probable cause ngadto sa abugada nga mao si Anna Isabella Galvez og usa ka ihap sa falsification ug 1 ka count sa perjury.

Kini may kalabotan sa mga dokumento sa kompanya nga gisumiter niini sa Securities and Exchange Commission (SEC) tuig 2020.

Giingong unod sa maong dokumento mao ang 2020 General Information Sheet (GIS) sa Yanson 4 nga gilangkoban sa magsoung  Roy, Ricardo, Emily ug Ma. Lourdes Celina Yanson Lopez.

Si Galvez ang giingong gitahasan nga moproseso sa GIS human sa tinuig nga shareholders meeting sa Vallacar Transit Inc. (VTI) kon diin ang Yanson 4 maoy nag-claim nga adunay mas dako nga shares.

Ang pamilyang Yanson maoy nanag-iya sa mga dagkong kompanya sa bus sa nasud lakip na ang mga gabiyahe dinhi sa Northern Mindanao. 

Ang laing legal counsel sa Yanson 4 nga mao si Carlo Joaquin Narvasa namahayag pinaagi sa usa ka press statement nga ang Makati City Prosecutor's Office ang giingong walay hurisdiksyon sa kaso hilabina nga adunay pay pending intra-corporate dispute nga wala pa maresolba sa  Regional Trial Court sa Bacolod City.

Gibasihan ni Atty. Carlo Joaquin Narvasa  ang balaodnon ubos sa Republic Act 8799 nga nagkanayon:  

"it is the appropriate Regional Trial Courts that have jurisdiction to resolve intra-corporate disputes, and its existence directs the suspension of the preliminary investigation proceedings against an accused until proceedings on the intra-corporate issues are completed with finality."

"The Supreme Court in the Mathay case ruled that a prejudicial question exists in a criminal case for falsification of public documents when two pending civil cases involving ownership over the shares of a corporation would determine whether the statements made in the GIS are true," dugang pamahayag niini.

"This is precisely the same question and issue in the case against Atty. Galvez. The OCP Makati did not heed the pronouncements of the High Court and failed to apply its ruling to the case against Atty. Galvez despite its own confirmation that an intra-corporate dispute exists among the warring shareholders of VTI. Of course, those benefitted by the indictment of Atty. Galvez wisely suppressed important information that will render the OCP Makati’s resolutions void if not premature," dugang pasabot niini.

File photo. Kuha ang hulagway niaging mga tuig dihang nagpahigayon og press conference ang magsoung Y4 nga gipahigayon sa Cagayan de Oro. 

MGA AWARDEE ATOL SA IKA 12OTH POLICE SERVICE ANNIVERSARY SA PNP REGION 10

By Steph Berganio

DUNGAN sa selebrasyon sa ika 120th Police Service Anniversary gipasidunggan usab ang mga nagkalain-lain Police Station ug kapulisan sa ilang serbisyo nga giumol aron mas mapatuman ang kahapsay ug kalinaw sa amihanang Mindanao.

Mismong si PNP Chief Guillermo Lorenzo Eleazar ang nanguna sa paghatag sa award uban ni PRO10 Regional Director Anduyan.

Anaa usab si Governor Bambi Emano, uban ang nagkalain-laing dinapit nga bisita.

Ang mga mosunod mao ang ilang mga naangkon nga pasidungog:

*UNIT AWARDS*

BEST POLICE PROVINCIAL OFFICE- Misamis Oriental Provincial Police Office

BEST CITY POLICE OFFICE- Cagayan de Oro City Police Office

BEST PROVINCIAL MOBILE FORCE COMPANY- Misamis Occidental 1^st Provincial Mobile Force Company

BEST CITY MOBILE FORCE COMPANY- Cagayan de Oro City Mobile Force Company

BEST COMPONENT CITY POLICE STATION- Gingoog City Police Station , Misamis Oriental Provincial Police Office

BEST MUNICIPAL POLICE STATION: Opol Municipal Police Station, Misamis Oriental Provincial Police Office

BEST CITY POLICE STATION- Police Station 4, Iligan City Police Office

*INDIVIDUAL AWARDS*

BEST SENIOR PCO FOR ADMINISTRATION- PCol. Aaron Mandia

BEST SENIOR PCO FOR OPERATIONS- PCol. Jun Mark J. Lagare

BEST JUNIOR PCO FOR ADMINISTRATION- Police Major Ralph S. Santoluma

BEST JUNIOR PCO FOR OPERATIONS- Police Lt. Col. Angelo B. Nicolas

BEST SENIOR PNCO FOR ADMINISTRATION- PCMS Jo-Ann Joy M. Alagenio

BEST SENIOR PNCO OPERATION- PEMS Christopher R. Ibañez

BEST JUNIOR PNCO FOR ADMINISTRATIONS- PSSG Mary Jean F. Arcayan

BEST JUNIOR PNCO FOR OPERATIONS- PSSG Joseph John S. Quiamco

BEST NUP, SUPERVISORY LEVEL- NUP Grace W. Abalde

BEST NUP, NON-SUPERVISORY LEVEL- NUP Warren Mar B. Gamayon

*SPECIAL UNIT AWARDS*

CAMPAIGN AGAINST ILLEGAL DRUG- Cagayan de Oro City Police Office

CAMPAIGN AGAINST LOOSE FIREARMS –Bukidnon Police Provincial Police Office

CAMPAIGN AGAINST WANTED PERSON-Bukidnon Police Provincial Office

INTENSIFIED CLEANLINESS POLICY- Oroquieta CPS, Misamis Occidental Police Provincial Office

BRIGADA ESTASYON- Malaybalay CPS, Bukidnon Police Provincial Police Office

SPECIAL INDIVIDUAL AWARDS

COVID-19 RESPONSE

PBGEN RONALDO R. CABRAL, DRDA- Task force Commander, ASCOTF 10

PCOL. BENEDICTO PINTOR, DRDO- Task Force Commander JTF Covid Shield 10

*OTHER AWARDS*

RMFB-10

RIAS-10

RMU-10

RIU-10

RMDU-10

RCLO-10

Engr. Erwin Pio B. Bollozos- Chiarman Regional Advisory Group for Police Transformation and Development 10

Melquisedes L. Po, MD, MHA- President, Malaybalay/Valencia Polymedic General Hospital, Inc.

photo: Steph Berganio

Tourism Secretary giprayoridad nga mabakunahan ang mga tourism workers sa probinsya sa Camiguin

By Steph Berganio

"Hindi lang turista ang gusto namin na protektado yun din ang mga nagtatrabaho sa turismo," kini ang pahayag ni Tourism Secretary Bernadette Romulo-Puyat sa iyang pagdangat sa Isla sa Camiguin adlawng Lunes, Oktubre 18, 2021.

Mokabat sa 4, 614 ka mga tourism workers sa lalawigan sa Camiguin ang prayoridad nga mapabakunahan ni Tourism Secretary Romulo-Puyat.

Gumikan niini mapasalamaton ang Department of Tourism Region 10 sa pagpanguna ni Regional Director Elaine May Unchuan sa inisyatiba sa Tourism Secretary nga iprayoridad ang mga tourism workers sa Isla sa Camiguin.

Hilabina nga ang mga tourism workers maoy magsilbing frontline workers sa gikatakdang pagbukas sa turismo sa lalawigan karon umaabot Oktubre 25, 2021.

Basi sa datos ang lokal nga kagamhanan sa Camiguin aduna nay 3, 071 ka mga nabakunahan nga mga tourism workers ug aduna na lamang 1, 517 ang nahibilin nga wala pa nakadawat og bakuna.

Mismong si DOT Secretary  Romulo-Puyat midangat sa probinsya sa Camiguin aron pangunahan ang vaccination program alang sa mga tourism workers.

Kining paspas nga vaccination sa mga trabahante tabang sa DOT sa kagamhanan aron makabangon human sa dul-an duha ka tuig nga pagsirado sa turismo sa probinsya.

"We are happy because finally the tourism industry can reopen and recover since Camiguin is one of our top tourism destination," matud ni DOT 10 Regional Director Unchuan.

Lakip sa buksan sa lalawigan ang Sun and Beach Destination, Dive Tourism, Mountain Tourism, Culinary Tourism ug Historical and Heritage Sites.

TOURISM SECRETARY NAKADAYEG SA CAMIGUIN

Pahayag usab ni Tourism Secretary Rumulo-Puyat dungan sa vaccination roll-out nga mibilib siya sa pamunoan ni Governor Jurdin Jesus Romualdo nga kanunay ubos lamang sa MGCQ ang lalawigan nagpasabot kon unsa kini ka protective sa iyang ginsakopan.

Kanunay sab kining gapangayo, ga follow-up og mga bakuna aron mapaspasan ang vaccination roll-out sa lalawigan.

Dugang sa Tourism Secretary nga dili gyod lisod ibaligya ang probinsya sa Camiguin gumikan kumpletos rekados na kini ug anaa na tanan kon hisgotan ang nindot nga mga beaches, lami nga mga pagkaon ug uban pang mga patsada nga talan-awon.

"Ang daling ibenta ng Camiguin. Ang tagal nilang nag MGCQ ibig sabihin mahigpit, dito mo makikita ang pagtutulongan. Ang daling I-promote ng Camiguin dahil nandito na lahat ng hinahanap ng turista," sulti niini.

Lakip sa iyang gibalik balikan sa lalawigan ang sobra ka tam-is ug nipis nga panit sa Lanzones nga abunda sa probinsya labina karon bulan sa Oktubre nga maoy gaiselebrar sa lalawigan nga Lanzones Festival.

Gumikan usab kay gikinahanglan sa lalawigan ang negatibo nga swab resulta sa RT-PCR malipayon nga gipahibalo ni Secretary Romulo-Puyat nga usa sa ilang programa sa Turismo mao ang pagsubsidize sa RT PCR sa mga mobiyahe paingon sa Camiguin aron dili sila madak-an sa bayrunon.

"By the way may programa kami na nag subsidize kami ng RT PCR from Manila papunta dito at ang charge lang namin is 750 kasi normally 3,000 pesos lang ginagawan ng mas mababa." Dugang niini.

Gipaabot usab niini nga ang pamunoan ni Presidente Rodrigo Duterte padayon sa pagpaningkamot nga mobalik sa ka-alegre ang turismo sa nasud ug usa sa gilantaw nga solusyon nga mabakunahan ang katawhan labina sab ang mga frontline workers sa tourism industry.

RE-OPENING SA TURISMO

Gipaabot ni Governor JJ Romualdo nga samtang pabiyahe paingon sa kaulohan emosyonal siya nga galantaw sa mga establismento, restaurants ug mga tourism sites nga nanirado hinungdan nga nakahukom nga mag-abli na sa probinsya sa Camiguin aron dili mahimong usa sa magpabug-at sa gobyerno.

Gipasabot niini nga ang lalawigan sulod panahon sa pandemya nakabangon kay ilang gipreparahan.

“When covid came hugno tanan pero diri sa ato sa Camiguin gipreparahan gyod namo na ni Congressman XJ Romualdo, except transportation at that time and tourism, but the restaurants are open but you cannot eat pila ka lang, magpalit ka og pagkaon magpila ka lang. Construction was never stop and we were one of those prepared for this,”  sulti niini.

Sa gikatakdang pagbukas niini karon umaabot Oktubre subling gipasabot ni Governor JJ Romualdo nga gikinahanglan kaayo nila ang mga rekisitos sa mga mosulod nga turista aron maprotektahan ang ilang mga residente lakip mga turista.

"Eventhough you're vaccinated here in Camiguin kailangan din sundin ang health protocols like wearing face mask, face shield and social distancing. Yun ang number 1 requirements In Camiguin," sulti sa Gobernador.

Gipasabot usab niini sa katawhan ug mga turista nga mobisita nganong gikinahanglan nga fully vaccinated lakip swab test aron dili makatakod ug maprotektahan ilang mga konstitwente hilabina nga anaa pa sila sa 30 porsiyento sa vaccination roll-out.

“When they come in asympthomatic, they will go around staying in lodges and hotels ug dili vaccinated ang empleyado then masakit then the whole of that hotel or resort sarado jud, one only even vaccinated manirado gyod kay makatakod man. Thats the rationale there why we should accept tourist  fully vaccinated  to protect the Camiguin, people,  constituenst and of course  kay di gyod na siya mokalat,” matud niini.

Target usab niini nga mapaspasan ang bakuna aron makab-ot ang herd immunity sa unang kwarter sa tuig 2022.

Sa kinatibuk-an adunay 70,000 ka mga residente sa probinsya nga target mabakunahan hangtod sa unang kwarter sa tuig 2022 aron mas mabuksan na og maayo ang turismo ug  mobalik sa normal ang tanan.

(Photos Courtesy DOT-10 & PIA-10)

Magtiayon nabuthan og granada patay human sa grabeng away

Si Provincial Police Director Police Colonel Jun Mark Lagare nihangyo sa publiko nga magbinantayon kanunay sa palibot ug ireport sa mga otoridad kon adunay mga pagpanghulga nga gihimo ug mga kadudahang lihok. 

"BISAYA GYUD PARTYLIST" HATAGAN OG ATENSYON ANG PAGKAON, PULOY-ANAN UG EDUKASYON SA PULO SA VISMIN

"Sa pamamagitan ng ating plataporma at katuwang ang mga inisyatibang inilunsad ni Pangulong Duterte at Senator Bong Go sa mga rehiyon, ay ilalapit natin ang ating mga kababayang Bisaya sa mga programa at serbisyo ng gobyerno para matugunan ang problema sa kahirapan,” dugang pasabot niini.